Ấn Độ luôn là nền kinh tế tiền mặt
ngân hàng dự trữ Ấn Độ đã đặt ra mục tiêu dài hạn là khiến kinh tế quốc gia ít phụ thuộc tiền mặt hơn - không phải loại trừ hẳn mà là tạo điều kiện để thanh toán kỹ thuật số không dùng tiền mặt
ATM
từ năm 2005 ngân hàng dự trữ ra mắt một biên bản kế hoạch nêu chi tiết mong muốn thành lập một tổ chức ô bao trùm toàn bộ hệ thống thanh toán bán lẻ Ấn Độ
tháng 12 năm 2008 cùng với hiệp hội ngân hàng Ấn Độ [IBA - Indian banks association] ngân hàng dự trữ đã thành lập và vận hành doanh nghiệp thanh toán quốc gia Ấn Độ NPCI
năm 2009 được ngân hàng dự trữ ủng hộ, NPCI bắt đầu tiếp quản hoạt động của mạng chuyển đổi tài chính quốc gia [NFS - national financial switch] mạng lưới ATM lớn nhất Ấn Độ
bấy giờ mạng NFS có 5 vạn cây máy ATM và 37 ngân hàng thành viên
sau khi NPCI tiếp quản thì NFS tăng trưởng lên 256000 máy ATM và 1200 ngân hàng thành viên - khách hàng được sử dụng những cây ATM ấy miễn phí
IMPS
cách ngân hàng tham gia mạng lưới ATM cũng khôn khéo, ngân hàng thành viên sẽ phải áp dụng những tiêu chuẩn kỹ thuật số chung để liên lạc với nhau: tiêu chuẩn này sau đó có thể được nâng tầm và mở rộng thành những dịch vụ mới
do đó năm 2010 NPCI ra mắt hệ thống thanh toán trung gian [IMPS - immediate payment system] phát triển nâng lên từ hạ tầng tài chính của NFS: người dùng cuối có thể lập tức chuyển khoản giữa các ngân hàng mọi lúc mọi nơi - tính năng mà các ngân hàng có vẻ ưa thích quảng bá
IMPS yêu cầu người gửi phải biết những thông tin nhất định về cá nhân và ngân hàng của người họ gửi tiền đi hoặc người họ gửi yêu cầu được gửi tiền: ấy là số điện thoại và 7 chữ số định danh di động [digit Mobile Money ID Number] chứa thông tin tìm kiếm và tài khoản
nếu khách hàng gửi tiền cho một tài khoản doanh nghiệp thì khách sẽ cần biết tên người thụ hưởng, số tài khoản ngân hàng và mã số hệ thống tài chính Ấn Độ [IFS - Indian Financial System Code] của ngân hàng
Những khó khăn thực hiện của IMPS
số tiền giao dịch qua IMPS tăng trưởng: năm 2014 IMPS tạo điều kiện cho 54 triệu giao dịch thì năm 2020 người Ấn Độ thực hiện gần 3 tỷ giao dịch qua IMPS
IMPS vẫn có những khiếm khuyết sử dụng làm một dịch vụ giao dịch: mặc dù giao dịch có thể thực hiện qua điện thoại, vẫn có những trở ngại thanh toán đáng kế
giống như hạ tầng ngân hàng Đài Loan đã khá lỗi thời: để gửi tiền đến một cá nhân hoặc tổ chức, khách hàng cần biết mã 3 chữ số ngân hàng Đài Loan, chưa kể mã SWIFT, và số tài khoản ngân hàng - con số này thường rất dài và khó nhớ
UPI
giao diện thanh toán thống nhất được phát triển lên trên IMPS nhưng mượt mà trải nghiệm sử dụng, giảm bớt những trở ngại đã khiến hệ thống IMPS khó dùng
với UPI thì ngân hàng, tổ chức tài chính, nền tảng di động, hệ thống thanh toán và người dùng có thể tương tác với nhau sử dụng một ngôn ngữ kỹ thuật số duy nhất
UPI là một thủ tục [protocol] không phải một tài khoản ngân hàng hay ví điện tử như Venmo: không cần nộp trước bất cứ khoản tiền nào từ tài khoản ngân hàng của khách - bỏ qua những bước bất tiện
khách sẽ lập ID UPI cùng với một mã pin để xác thực - gọi là mPIN - khi tải ứng dụng UPI từ ngân hàng của khách
trải nghiệm UPI để thanh toán giữa người dùng với nhau thì khá giống Zelle là mạng lưới thanh toán Mỹ đã tích hợp vào nhiều ngân hàng lớn ở Mỹ
khác với UPI thì Zelle không cho phép chủ tài khoản được tạo những địa chỉ riêng tư ảo độc nhất - mà sử dụng email và số điện thoại di động
Zelle - giống Venmo và những ứng dụng nữa - là một dịch vụ được tạo ra bởi vài công ty tư nhân, còn UPI là một tiêu chuẩn được hậu thuẫn quốc gia
một cải tiến quan trọng cho người bán hàng là ra mắt những yêu cầu thanh toán: với IMPS như hệ thống thanh toán ngân hàng Đài Loan thì ta có thể đưa thông tin tài khoản ngân hàng cho khách hàng nhưng tuỳ ý khách hàng có muốn sử dụng và bắt đầu giao dịch hay không
với những yêu cầu thì một khách hàng chỉ cần xác nhận thông tin và chấp nhận thanh toán
với thương mại điện tử di động thì UPI khiến việc thanh toán trở nên mượt mà hơn nhiều: mua trên trang web và người bán có thể gửi đề nghị thanh toán qua điện thoại di động - người mua sau đó có thể xác thực và hoàn tất cuộc giao dịch
Giao diện UPI
UPI là một API viết tắt cho giao diện lập trình ứng dụng [application program interface]
một API biến một dịch vụ mà vốn nhìn rất phức tạp - như hệ thống ngân hàng Ấn Độ - và đơn giản hoá nó thành thứ mà các bên dễ sử dụng hơn
ngân hàng và những phần mềm ngân hàng bên thứ ba đang tìm cách cung cấp dịch vụ thanh toán UPI sẽ được gọi tên là những công ty dịch vụ thanh toán [PSP - payment service player]
khi một người muốn gửi tiền hoặc yêu cầu được nhận tiền gửi từ người khác, họ sẽ thông qua ứng dụng ngân hàng - là PSP
PSP xác nhận giao dịch và gửi một yêu cầu giao dịch API dưới định dạng XML cho NPCL
NPCI hoàn tất giao dịch ở hậu trường, sử dụng cơ chế tài chính thích hợp - như IMPS hoặc gì đó - xong, nó gửi thông báo xác nhận cho cả hai bên
ngôn ngữ kỹ thuật số được tiêu chuẩn hoá của một API đã khiến dịch vụ rất dễ mở rộng quy mô - một số công ty lớn nhất của thung lũng Silicon đã khởi nghiệp với API
ví dụ Stripe là công ty khởi nghiệp tài chính công nghệ [fintech] giá trị nhất Mỹ - ước tính trên những thị trường riêng là khoảng 95 tỷ đôla - đã khởi nghiệp với một bộ những API đơn giản cho phép bất cứ công ty nào cũng có thể chấp nhận thanh toán điện tử với chỉ vài dòng code
NPCI đã trích dẫn Stripe - cũng như Square, hiện đã đổi tên thành Block - làm cảm hứng trực tiếp khi thiết kế cách UPI hoạt động
Khai trương
tháng 4 năm 2016 NPCI ra mắt UPI chỉ với 21 ngân hàng
trong khi những PSP như ngân hàng và Google Pay có thể tích hợp nó vào ứng dụng bên thứ ba của mình, để tạo điều kiện cho thanh toán thì chính phủ cũng ra mắt ứng dụng riêng làm giới thiệu tính năng
ứng dụng BHIM [Bharat Interface for money] là ứng dụng di động thanh toán quốc gia chính thức của Ấn Độ - sử dụng UPI để giúp người dùng gửi hoặc nhận tiền giữa những ngân hàng khác nhau
sau khi UPI ra mắt, chính phủ khởi động một chương trình chính sách quốc gia lớn nữa để lùa tiền mặt của người Ấn Độ sang nền tảng kỹ thuật số
tháng 11 năm 2016 chính phủ tuyên bố sẽ phế bỏ tờ tiền 500 và 1000 rupee - chủ sở hữu sẽ có thời hạn là hết năm để trao đổi lấy tờ tiền 500 và 2000 rupee mới - động thái thực tiễn đã quét sạch 86% giá trị tiền mặt của quốc gia
thời hạn ngắn đã khiến người ta đổ xô đi nộp và trao đổi tiền mặt: người ta mua vé tàu hoả dài hạn để bảo toàn giá trị tiền mặt - có người đã chết trong đám đông hỗn loạn
sự kiện là cú shock lớn cho nền kinh tế nhưng sau rốt 99% tờ tiền bị phế bỏ đã được trao đổi - lợi hại kinh tế vĩ mô của động thái ấy vẫn còn gây tranh cãi - đã mở cánh cửa cho những hệ thống thanh toán mới
Khuyến khích
để khuyến khích thanh toán không tiền mặt, chính phủ Ấn Độ quảng bá mạnh mẽ UPI
khi ứng dụng BHIM ra mắt, chính phủ chi 65 triệu đôla vào những chương trình ưu đãi hoàn tiền cho người bán và tiền thưởng giới thiệu cho người dùng cuối
năm 2017 chính phủ bãi bỏ tỷ suất chiết khấu thương nhân [MDR - merchant discount rate] tính cho những giao dịch sử dụng UPI hoặc biện pháp thành toán tương tự có giá trị dưới 2000 rupee - chính sách này kéo dài đến năm 2020
MDR là phí tính cho một thương nhân - tương tự thẻ credit card - và được chia trả cho aggregator, ngân hàng và mạng lưới: miễn phí này sẽ khuyến khích người ta sử dụng UPI cho những giao dịch giá trị thấp
chính phủ giải ngân tiền từ người nộp thuế để đền bù những bên mất đi tiền phí MDR - bấy giờ ước tính 140 triệu đôla và 191 triệu đôla tương ứng cho 2 năm chương trình được ước tính sẽ kéo dài
tháng 12 năm 2019 chính phủ tuyên bố mở rộng chính sách zero-MDR [miễn phí MDR]: tất cả doanh nghiệp có hơn 6.5 triệu đôla doanh thu thường niên sẽ phải chấp nhận thanh toán UPI thông qua một mã QR hoặc cách khác - chính sách đã gây tranh cãi với nhiều tổ chức trong ngành đã chỉ ra rủi ro thiệt hại dài hạn
Dịch bệnh
dịch bệnh bùng nổ: người Ấn Độ ở nhà và mua sắm chuyển tiền qua điện thoại nhiều hơn - thanh toán kỹ thuật số không tiền mặt đã tăng trưởng cả khối lượng và giá trị
chỉ trong tháng 10 năm 2020 UPI đã tạo điều kiện cho hơn 2 tỷ giao dịch với tổng trị giá 50 tỷ đôla - tăng trưởng 80% số lượng và 101.7% giá trị so với cùng kỳ năm ngoái
từ năm 2016 ra mắt đến tháng 10 năm 2020 UPI tạo điều kiện gần 30 tỷ giao dịch trong đó 11.8 tỷ giao dịch chỉ trong 8 tháng từ sau tháng 3 năm 2020
chỉ trong tháng 10 năm 2021 số lượng giao dịch UPI là 4.22 tỷ với tổng giá trị 101 tỷ đôla - tăng gấp đôi cùng kỳ năm ngoái
số lượng giao dịch tăng mạnh như vậy nên chính sách zero-MDR trở thành con dao 2 lưỡi: mạng lưới tốn tiền nâng cấp và bảo trì, đặc biệt khi UPI tăng quy mô qua nhanh trong thời gian bệnh dịch
giữa năm 2020 NPCI nói với chính phủ rằng chính sách miễn phí MDR đã gây ra thất thoát 700 triệu đôla doanh thu cho tổng thể hệ sinh thái - rằng NPCI muốn gỡ bỏ chính sách zero-MDR vì dài hạn thì phí MDR là mô hình doanh thu duy nhất của hệ sinh thái - loại bỏ phí MDR sẽ phổ thông hoá xử lý thanh toán và buộc những công ty ấy phải kiếm tiền cách khác: chính xác là chuyện đã xảy ra với những siêu ứng dụng dựa trên UPI ngày nay
Hệ sinh thái bên thứ ba
đặc điểm cởi mở ưu tiên API của UPI đã cho phép nó hỗ trợ một hệ sinh thái những ứng dụng bên thứ ba - trang web UPI chính thức đã liệt kê thống kê giao dịch và giá trị của 65 ứng dụng như vậy
4 ứng dụng lớn nhất là PhonePe, Google Pay, Amazon Pay và Paytm
PhonePe là công ty fintech trụ sở Bengaluru sở hữu bởi Walmart thông qua công ty con Flipkart - vận hành ứng dụng UPI bên thứ ba lớn nhất với 47% thị phần tổng số giao dịch
Google Pay là ứng dụng bên thứ ba lớn nhì với 33% tổng số giao dịch trong hệ sinh thái
ứng dụng chính thức quốc gia là BHIM đứng thứ ba với 24% thị phần
WhatsApp là ứng dụng nhắn tin thống trị Ấn Độ thì chỉ chiếm 1% thị phần giao dịch: ứng dụng này đã phải đến năm 2020 mới được chấp thuận ngân hàng để được cung cấp thanh toán UPI - có thể vì lý do chính trị
nhiều ứng dụng thanh toán này đã mở rộng không còn chỉ là thanh toán đơn thuần nữa mà đã thành những siêu ứng dụng fintech [tài chính công nghệ] - giống công ty Ant Financial ở Trung Quốc làm với ứng dụng AliPay
ví dụ PhonePe bắt đầu chào mời những khoản đầu tư quỹ tương hỗ và bảo hiểm thông qua ứng dụng
Paytm cũng có dịch vụ đầu tư chứng khoán: kèm với mua vé xem phim, đặt vé máy bay, mua vé tàu hoả và thanh toán hoá đơn - giống Meituan tập trung vào từ trực tuyến đến ngành ngoại tuyến
chính sách zero-MDR của chính phủ Ấn Độ đã kích hoạt một cuộc cạnh tranh 4 bên giữa các công ty nhiều tiền: xây dựng siêu ứng dụng fintech riêng - Bloomberg ước tính 4 ông lớn đã chi hơn 1 tỷ đôla quảng bá những ứng dụng thanh toán năm 2019
mặc dù thế thì 4 ông lớn Ấn Độ cũng khó leo được vị trí thống trị như AliPay ở Trung Quốc vì UPI là một tiêu chuẩn công cộng được áp dụng bởi nhiều công ty cho nên ta không thể khoá người dùng vào ứng dụng riêng - khách hàng tự do chọn ứng dụng thanh toán khác
Kết
người Ấn Độ khá tự hào về UPI
tháng 3 năm 2022 UPI tạo điều kiện cho 5 tỷ giao dịch
NPCI đang làm việc để đem UPI xuất khẩu
năm 2022 NPCI tuyên bố một công ty vận hành hệ thống thanh toán đã đăng ký bàn quyền bởi ngân hàng trung ương Nepal sẽ áp dụng tiêu chuẩn công nghệ UPI làm phương thức để xử lý vấn đề tiền mặt của quốc gia này
quốc gia như Mỹ vẫn gặp khó đoàn kết và nâng cấp ngành tài chính rời rạc của họ để cho phép ra mắt một dịch vụ như UPI
nhiều năm thực tiễn di sản và những công ty di sản - đều có động cơ riêng - gây khó khắn để đơn thuần ra mắt một trải nghiệm mượt mà giữa những người dùng cuối
dịch vụ FedNow của cục dự trữ liên bang dự kiến ra mắt năm 2023 có tiềm năng
giống trải nghiệm viễn thông ở một số quốc gia: người châu Á và châu Phi đã bỏ qua cột dẫn dây điện thoại mà chuyển thẳng sang tháp thu phát sóng di động - Ấn Độ có lợi thế sơ khai, tận dụng trải nghiệm của quốc gia khác để tạo ra tiện ích ngay từ đầu
tiền mặt vẫn là trung gian thanh toán thống trị trong xã hội Ấn Độ nhưng tương lai có lẽ thay đổi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét