diary 21/10/2014: Warren Buffett mua cổ phần TSMC

ngày 30 tháng 9 năm 2022 Berkshire Hathaway mới trình diện danh mục đầu tư chứng khoán - công ty Berkshire Hathaway vẫn nổi tiếng là công cụ đầu tư của tỷ phú Warren Buffett

trong bản cập nhật mới nhất này, thương vụ mua sắm lớn nhất của công ty là 4.1 tỷ đôla cổ phần, giá trung bình là 68 đôla một cổ phiếu, công ty TSMC của Đài Loan

giá trị cổ phiếu của TSMC được liệt trên cả sàn chứng khoán Mỹ và Đài Loan, đã tăng 4% vào ngày Berkshire công bố danh mục và sau đó đã tăng thêm nhiều nữa

tác giả không đưa ra lời khuyên đầu tư, bản thân tác giả chỉ sở hữu một số chứng chỉ quỹ S&P 500

Buffett hay Berkshire
đầu tiên, phải nói rằng, không rõ người đưa ra quyết định là ai: Berkshire Hathaway tuyển dụng rất nhiều giám đốc để đầu tư 34 tỷ đôla tiền tài sản của công ty

Buffett thường trao những khoản tiền đầu tư nhỏ hơn cho một trong 2 giám đốc Todd Combs và Ted Weschler để 2 nhà quản lý này tuỳ nghi lựa chọn đầu tư - những khoản tiền lớn hơn thì đương nhiên là Buffett quyết định

thành tích cá nhân của Buffett trong mảng chứng khoán công nghệ là khá hỗn tạp

một mặt, ông đã có một thương vụ đầu tư cổ phiếu công nghệ lời lãi nhất, là mua 36 tỷ đôla cổ phiếu Apple năm 2016

hiện nay 5.6% cổ phần Apple của Buffett có giá trị thị trường 137 tỷ đôla

mặt khác, ông đã đầu tư hàng tỷ đôla vào IBM từ năm 2011 và sau đó mất 7 năm để hoàn toàn rút khỏi thương vụ đầu tư ấy

tác giả đoán, thương vụ mua cổ phần TSMC có lẽ được Todd hoặc Ted vận động

thương vụ TSMC là khoản đầu tư chứng khoán lớn thứ 10 của công ty Berkshire Hathaway, nên chắc hẳn Buffett đã có thông qua, và nếu khoản đầu tư phình to ra, giống như Apple, thì chắc chắn Buffett phải phê duyệt

Buffett cũng thường lên những kênh truyền thông như CNBC để nói về quyết định đầu tư của mình, tác giả hóng Buffett nói chuyện về máy quang khắc EUV tiên tiến và phương pháp đa mẫu hình

Chiến thuật của Berkshire
tổng quát về mô hình tăng trưởng lãi kép của Berkshire: "công ty kết hợp sử dụng những đòn bẩy tài chính rẻ để mua những cổ phiếu đang trên đà tăng trưởng ở mức giá tương đối khuyến mãi để thu lãi kép cho (giá trị/tiền) cổ đông"

đầu tiên là "đòn bẩy tài chính"

đòn bẩy ở đây không xuất phát từ nợ vay hay những khoản đầu tư góp vốn từ những bên thứ 3, mà thay vào đó là những khoản tiền đóng bảo hiểm mà Berkshire nhận được từ khách hàng mua bảo hiểm của công ty - trong ngành bảo hiểm gọi ấy là những "khoản tiền chiếm dụng từ khách hàng tham gia bảo hiểm" [float]

tiền đóng bảo hiểm sẽ chỉ được chi trả lại cho khách hàng, khi khách hàng đưa ra và được chấp nhận yêu cầu bồi thường

công ty bảo hiểm được phép đầu tư "khoản tiền chiếm dụng từ khách hàng tham gia bảo hiểm" để tạo thu nhập tài chính

theo một phân tích của công ty quản lý vốn AQR thì chi phí đòn bẩy tài chính thường niên của Berkshire là 1.72% - tức là 3% thấp hơn lãi suất tín phiếu kho bạc Mỹ cùng thời điểm

thứ hai là "những thương vụ mua những cổ phiếu hoặc doanh nghiệp để thu lãi kép ở mức lãi suất cao hơn chi phí đòn bẩy tài chính"

năm 2012 trong cuộc họp cổ đông, Buffett đề cập rằng mình thích mua những doanh nghiệp đang hoạt động có giá trị vốn hoá thị trường bằng 10 lần [10x] thu nhập trước thuế - tương đương 10% thu nhập trước thuế

căn bản thì Berkshire tìm cách mua nguồn thu nhập trước thuế là 10% bằng cách sử dụng chi phí đòn bẩy tài chính là 1.72%

ấy là lý do tại sao Berkshire Hathaway đầu tư lớn vào danh mục doanh nghiệp điện và tiện ích (nước sạch, hạ tầng...) - công ty cóp nhặt đôla ở quy mô lớn

giờ, nhìn vào những chứng khoán Buffett mua, vị tỷ phú vẫn nổi tiếng là bậc thầy đầu tư vào giá trị

cần phải nói rằng, bản thân Berkshire không thiên về những định nghĩa cũ của khái niệm "đầu tư vào giá trị"

bản thân Buffett có thể khởi nghiệp là nhà đầu tư vào giá trị, nhưng ngày nay thì Berkshire đã biến chất

định nghĩa cũ của khái niệm "đầu tư vào giá trị" là đầu tư vào những công ty có giá trị tài sản tương đối cao, so với giá trị vốn hoá thị trường: tức là có "hệ số giá trên giá trị sổ sách" P/B thấp

nếu chỉ là "đầu tư vào giá trị" thuần tuý thì nhà đầu tư sẽ không quan tâm đến đặc điểm của khoản đầu tư, chỉ cần giá rẻ là ok

trong một bức thư năm 1989 Buffett gọi phương pháp này là 'đầu tư vào điếu xì gà hút dở'

"nếu ta mua một cổ phiếu ở mức giá đủ rẻ, giá trị doanh nghiệp thường sẽ có một cú tăng giật lên và mở ra cơ hội để ta bán cổ phiếu ấy đi thu lợi nhuận - mặc dù về dài hạn thì hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ấy có thể sẽ tệ hại"

"tôi gọi đây là cách tiếp cận 'điếu xì gà hút dở' trong đầu tư"

"một điếu xì gà hút dở rơi trên mặt đất, ai đó đã vứt đi, có lẽ không còn quá nhiều khói để hút, nhưng nếu 'mua được giá hời' thì chỗ thuốc còn lại vẫn mang lại lợi nhuận"

nhưng Berkshire không làm chiến thuật này, thay vào đó, công ty đầu tư hầu hết danh mục của mình vào những công ty lớn có tiềm năng tăng trưởng chưa được thị trường nhìn ra

Buffett và đối tác Charlie Munger đã công khai nói thế: Munger đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn năm 2021 rằng phương pháp 'điếu xì gà hút dở' tạo lợi nhuận nhưng không phù hợp một khi Berkshire tăng trưởng

"ừ thì, hiển nhiên là ông ấy [Buffett] đã kiếm nhiều tiền bằng phương pháp kia cho nên ông đã khó buông bỏ được chiến thuật hiệu quả ấy. Nhưng nó bị hạn chế, không thể tăng được quy mô lên"

"cho nên, khi ông ấy [Buffett] đã chuyển sang tìm giá trị đầu tư ở những doanh nghiệp lớn đang tạm thời bị thị trường định giá thấp, là thay đổi chiến thuật đã mang lại lợi nhuận"

hẳn là khoản đầu tư 130 tỷ đôla vào Apple là bằng chứng sống cho hiệu quả khi Buffett thay đổi phương pháp

Apple
quý 1 năm 2016 lần đầu tiên Berkshire mua Apple, công ty Apple thu được 68 tỷ đôla thu nhập trước thuế trong 12 tháng mới nhất, giá trị vốn hoá bấy giờ là 600 tỷ đôla - tương đương hệ số 'giá trị vốn hoá trên thu nhập trước thuế' là 8.8 - phù hợp chiến thuật 10x của Berkshire

trong một bữa sáng thường niên của Graham & Dodd, 2 giám đốc Todd và Ted đã giải thích về những chỉ số mà họ đã sử dụng để phát hiện ra Apple

"Todd Combs qua nhà Buffett chơi nhiều hôm thứ 7 để nói chuyện, và đây là 'phép thử giấy quỳ tím' mà họ thường xuyên sử dụng: Warren hỏi liệu có bao nhiêu cái tên trong S&P sẽ gấp 15 lần thu nhập trong 12 tháng tới? Bao nhiêu sẽ kiếm được thêm trong 5 năm tới (sử dụng 90% khoảng tin cậy) và bao nhiêu sẽ lãi kép 7% (sử dụng 50% khoảng tin cậy)"

trong một cuộc phỏng vấn sau khi thương vụ đầu tư đã công bố, Weschler giải thích:

"sẽ rõ ràng hơn khi đem Apple so với những thương hiệu cũ [Nokia, Blackberry] để thấy được tiềm năng của nó [Apple]"

căn bản thì hệ sinh thái Apple sẽ đảm bảo cho công ty duy trì khả năng thu nhập trong 5 năm tới

Buffett và Berkshire tiếp tục mua thêm cổ phần Apple cho đến trước quý 2 năm 2018 - chỉ trong quý 1 năm 2018 đã mua 75 triệu cổ phiếu trước pha loãng - ngày nay, giá trị thị trường của cổ phần Apple do Berkshire nắm giữ đã lên đến 137 tỷ đôla

TSMC
trong mẫu báo cáo 13f nộp cho uỷ ban giao dịch chứng khoán SEC thì Berkshire mua TSMC trong quý 3 năm 2022 ở mức giá 68.56 đôla một cổ phiếu

trong quý 3 giá trị vốn hoá của TSMC đã giảm từ đỉnh 729 tỷ đôla, từng là công ty lớn thứ 8 toàn cầu, về còn 353 tỷ đôla

vì thế, hệ số của TSMC đã giảm về một mức giá hấp dẫn: trong 12 tháng mới đây, TSMC đạt 33 tỷ đôla lợi nhuận trước thuế - tương đương hệ số 'giá trị vốn hoá trên thu nhập trước thuế' là 11 - phù hợp chiến thuật 10x của Berkshire

Lo ngại
Berkshire cũng muốn có khoảng tin cậy cao về tính bền vững của tăng trưởng trong tương lai

cho nên, ta sẽ sơ lược một số lý do tại sao giá cổ phiếu [TSMC] có thể tụt giảm:

rủi ro địa chính trị xung quanh căng thẳng Đài Loan và đại lục

lo ngại về kinh tế vĩ mô ảnh hưởng tiêu cực đến ngành gia công bán dẫn - nền kinh tế bị kéo chậm lại và nhiều công ty công nghệ phải giảm chi tiêu và đuổi bớt nhân viên

lãi suất gửi tiền tăng lên sẽ khiến giá cổ phiếu bớt hấp dẫn đi khi đặt cạnh trái phiếu

chính phủ tăng cường can thiệp bằng lệnh cấm xuất khẩu công nghệ chip, và nhiều chính sách ưu đãi chip đã bị gỡ bỏ

cạnh tranh công nghệ từ Samsung và Intel...

nhiều lo ngại là chính đáng, thị trường đúng khi định giá rằng giá trị TSMC thấp hơn rất nhiều so với giá đỉnh hồi tháng 1 năm 2022

tuy nhiên, cũng có nhiều luận cứ ủng hộ cho quan điểm rằng thị trường đang tạm thời định giá thấp giá trị đầu tư vào TSMC, như Munger miêu tả

đầu tiên, sản phẩm của TSMC có biên lợi nhuận cao - biên lợi nhuận gộp trong quý 3 năm 2022 là 60% - chưa kể lợi tức lớn từ tài sản và vốn chủ sở hữu, vào khoảng 40%

TSMC cũng sản sinh được một lượng lớn dòng tiền mặt, tuy nhiên một phần đáng kể phải được tái đầu tư vào mua sắm thiết bị và chi phí tài sản cố định

thứ hai, TSMC duy trì được lực tăng trưởng trong năm 2022 - bất chấp điều kiện kinh tế vĩ mô khó khăn - và một cơ sở doanh thu càng lúc càng lớn

dự báo nội bộ TSMC ước tính 76 tỷ đôla doanh thu năm 2022

báo cáo thường kỳ tháng 11 năm 2022 TSMC cho thấy con số tăng trưởng tiếp tục tăng hơn 50% so với năm ngoái, nhờ công ty bán chip mới cho thiết bị của Apple

thứ ba, mô hình doanh thu của TSMC là dễ hiểu - nhận đơn hàng từ khách để lắp đặt nhà máy và bán sản phẩm gia công

TSMC sẽ không đầu tư vào xây dựng nhà máy mới, trừ khi công ty biết là có nhu cầu

nhưng, đầu năm 2022 chuyên gia tài chính Sebastian Ho đã chỉ ra rằng doanh thu của TSMC thường gấp 3 lần chi phí tài sản cố định của năm trước

năm 2022 tỷ lệ này bị hụt nhẹ

nếu năm nay TSMC đạt 76 tỷ đôla doanh thu như công ty tự dự báo thì tỷ lệ là gấp 2.82 lần chi phí tài sản cố định năm 2021

quý 3 năm 2022 TSMC điều chỉnh hạ chi phí tài sản cố định cả năm xuống còn 36 tỷ đôla

nhưng, kể cả nếu ta mang con số 2.82 lần của năm 2022 này sang năm sau, thì ám chỉ rằng TSMC sẽ kiếm hơn 100 tỷ đôla doanh thu trong năm 2023

giả định ở đây là: TSMC có thể tăng trưởng doanh thu như dự đoán và chi phí tài sản cố định là chỉ số quyết định cho doanh thu tương lai

thứ tư, công nghệ của TSMC là khó tìm được biện pháp thay thế

như đã nói ở những bài trước, phối hợp tối ưu hoá công nghệ thiết kế, có nghĩa là các tiến trình, phần lớn, được tuỳ chỉnh làm riêng cho người dùng cuối và bản thiết kế

những quan hệ hợp tác chặt chẽ đã gây khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi, để khách hàng tìm kiếm một xưởng gia công mới

TSMC có quyền ra giá, mới đây đã tăng giá bán cho những khách hàng thân thiết, bao gồm cả Apple, Qualcomm...

nhiều bằng sáng chế mà các khách hàng của TSMC sử dụng là bằng độc quyền và đã được đăng ký bản quyền

TSMC nằm trong 10 công ty đăng ký bằng sáng chế nhiều nhất Mỹ và tỷ lệ chấp thuận đơn đăng ký bằng sáng chế của TSMC là hơn 95%

thứ năm, xu thế vĩ mô "hạ nguồn" đang rất mạnh - ban giám đốc liên tục nói về những cuộc chuyển đổi công nghệ mà ngành bán dẫn đang hiện thực hoá - những trí thông minh nhân tạo, điện toán đám mây, xe điện...

Kết
mặc dù đã có những bằng chứng cho thấy nếu bắt chước danh mục đầu tư của Buffett thì thu nhập mang lại sẽ cao hơn những nhà đầu tư phổ thông trong dài hạn, khẩu vị và khả năng đầu tư của mỗi người vẫn là khác nhau

không phải ai cũng là tỷ phú

không phải ai cũng có công ty 600 tỷ đôla sở hữu một "khoản tiền chiếm dụng từ khách hàng tham gia bảo hiểm" khổng lồ đầu tư vào nhiều doanh nghiệp đang liên tục kinh doanh siêu lợi nhuận