PTT
PTT là một hệ thống bảng thông báo [BBS - bulletin board system] đặt máy chủ và quản lý ở Đài Loan, thành lập tháng 9 năm 1995 bởi sinh viên trường đại học quốc gia Đài Loan là Tu Yi-chin ở phòng ký túc xá
cái tên PTT viết tắt cho gấu trúc Tu [PT - panda Tu] vì Tu Yi-chin thường thức khuya nên PT là cái tên ban đầu: vì quá ngắn nên sáng lập đã thêm chữ T nữa vào cuối - sau đó PTT còn được gọi là "ngôi đền giáo sư công nghệ" [professional technology temple]
hệ thống bảng thông báo BBS là như kiểu một tiền nhiệm của internet dựa-theo-trình-duyệt ngày nay: thay vì sử dụng trình duyệt thì người dùng sẽ truy cập một BBS thông qua một thiết bị đầu cuối [terminal] qua một một kết nối đường dây điện thoại
một khi đã đăng nhập vào máy chủ, người dùng có thể đọc tin, đăng bình luận và trao đổi tin nhắn với người dùng khác
người dùng có thể lướt nhiều bảng tin khác nhau: nổi tiếng nhất là "ngồi lê đôi mách" [gossip] - và những bảng nữa như phân tích chứng khoán, giải bóng rổ NBA, chính trị, mua sắm điện tử...
người dùng có thể nộp một tựa đề cho thớt chủ đề [thread], bình luận và chèn đường dẫn: người dùng khác có thể đăng bình luận bên dưới - như voz
bên ngoài thế giới thì BBS thường dành cho sở thích hoài cổ nhưng PTT Đài Loan thì nổi tiếng và sử dụng bởi cả người trẻ lẫn già
ngày nay PTT có hơn 2 vạn bảng tin, 1 triệu rưỡi người dùng và 15 vạn kết nối đồng thời vào giờ cao điểm - phần mềm được mở mã nguồn và chạy trên mạng lưới trường đại học quốc gia Đài Loan
PTT trỗi dậy
khi thành lập, PTT chỉ là một trong nhiều trăm trang web BBS khác ở Đài Loan: có BBS chính thức của trường đại học quốc gia Đài Loan là "cây dừa" - dễ lập, chỉ cần một máy tính chạy phần mềm Linux
bấy giờ, phần lớn trang web BBS là sinh viên sáng lập và "quản lý" [mod - moderate]: khi sáng lập tốt nghiệp thì những máy chủ BBS sẽ mất người dùng và ngừng hoạt động
PTT khác biệt là nhân viên quản lý từ khoa khoa học máy tính và có thể thành lập một truyền thống sẽ "trao lại" quyền nhân viên quản lý cho một thế hệ mới sinh viên đại học
vì phần lớn nhân viên quản lý là lập trình viên ở trường đại học tốt nhất Đài Loan nên họ đã chỉnh sửa và cải thiện hạ tầng phần mềm - những tiến bộ mà BBS khác không làm
nhìn cổ quái và lạc hậu nhưng phần mềm PTT thực ra khá tinh vi: không còn kết nối qua đường dây điện thoại mà thay vào đó sử dụng một thủ tục [protocol] mạng lưới hiện đại là Telnet - khá robust, hỗ trợ được hàng vạn người dùng
mới đầu, người dùng của khoa khoa học máy tính đã có một đối thủ kình địch là Zoo cũng là BBS sử dụng bởi khoa kỹ thuật điện, cùng trường
mới đầu, Zoo có lợi thế là trội hơn 250 MB RAM: hưởng lợi vì là một khoa tập trung vào phần cứng - nhưng nhân viên của PTT đã cố gắng viết mã nguồn xịn hơn
cạnh tranh nội bộ trường đã giúp tăng tiến chức năng và khả năng của PTT: thành BBS đầu tiên đạt 1000 người dùng đồng thời
giữa thập niên 2000 PTT đã được vị thế là BBS ưa thích cho thế hệ trẻ kết nối internet ở Đài Loan
giống với Facebook là mạng xã hội PTT xuất phát cho sinh viên đại học và đã lan ra thế hệ trẻ, tiếp tục lướt PTT sau khi tốt nghiệp: nhưng khác với Facebook thì sáng lập chưa bao giờ trung ương hoá hay doanh nghiệp hoá sản phẩm
lịch sử internet Reddit bị thắc mắc bởi những sự kiện nổi tiếng mà người dùng còn nhớ: ví dụ một lần một người dùng đã nghĩ là vừa tìm được những kẻ đánh bom cuộc thi điền kinh Boston - hay có lần 75% Reddit chìm vào bóng tối [go dark]
PTT có những 'sự kiện lớn' riêng: có lần mọi người đăng nhập vào máy chủ để theo dõi hoặc đánh dấu vài sự kiện lớn trong lịch sử Đài Loan - 5 trong số 10 hàng đầu là sự kiện bóng chày, khi đội bóng chày đảo quốc đấu giải World Baseball Classic
nhưng 2 sự kiện hàng đầu lịch sử PTT là những sự kiện chính trị Đài Loan: đầu tiên là cuộc bầu cử thẩm phán và thị trưởng năm 2018 hơn 10 vạn người truy cập bảng "ngồi lê đôi mách" để theo dõi kết quả bầu thị trưởng Đài Bắc
thứ hai là phong trào hoa hướng dương năm 2014 sinh viên chiếm hành chính viện [executive yuan]: 10 vạn người cũng truy cập bảng "ngồi lê đôi mách"
người dùng Reddit thường có những quan điểm rất tả khuynh khác biệt với truyền thông chính thống: người dùng PTT cũng thế - biểu đạt những quan điểm chỉ trích truyền thông chính thông và chính phủ cầm quyền đương thời, bất cứ ai đang nắm quyền
người Trung Quốc là cực kỳ cứng đầu và những thuật ngữ mới liên tục được ném ra: thử thách khả năng phiên dịch của Google
phần lớn là nói lên những thứ gây choáng, phản đối chính thống để ghi "điểm internet": đặc biệt trong bảng PTT lớn nhất "ngồi lê đối mách" - không lý tính [rational] hay lý luận [logic] mà như cái chợ, người ta hét những thứ điên rồ vào mặt nhau
Tin giả
những chủ đề PTT thường xuyên được lên mục đầu [headline] là nơi mà truyền thông chính thống và tổ chức chính phủ thường xem hằng ngày để tìm kiếm tin nóng: với nhiều cư dân mạng thì PTT là nguồn đầu tiên họ truy cập khi có gì mới xảy ra trên thế giới - như câu chuyện đầu bài viết, khi nhân viên chính phủ phát hiện sớm chủng cúm covid ở Vũ Hán, PTT rõ ràng mang lại lợi ích
nhưng cũng vì thế, như tất cả những mạng xã hội thì PTT cũng gặp tin giả: phần lớn người dùng ẩn danh - dễ nhét cả đống tin giả và những 'sợ hãi, không chắc và nghi ngờ' [FUD - fear, uncertain, doubt]
ví dụ những doanh nghiệp quan hệ công chúng cho các đảng chính trị - mọi phe - bình luận và truyền bá tin giả về ứng viên trong năm bầu cử: một tin giả là bà Thái Anh Văn có bằng tiến sĩ ở trường đại học kinh tế Luân Đôn, tin này không bắt nguồn từ PTT nhưng đã đăng lên và thành nổi tiếng [viral]
đến nay vẫn có người bình luận quả quyết rằng có một thuyết âm mưu để che dấu "sự thật" trên
rồi những thế lực thù địch nước ngoài vào tung tin đồn nhảm gây xôn xao dư luận: giống như Nga và bầu cử Mỹ năm 2016 - một sự kiện năm 2018 khi một tin PTT nổi lên rằng chức sắc Honduran viếng thăm Bắc Kinh, lan nỗi sợ hãi về việc Honduran bớt thân giao với Đài Loan
bài đăng được lần dấu đến một địa chỉ IP ở Bắc Kinh: phòng hoả trường thành có thể thỉnh thoảng, một cách kỳ bí, mở chặn PTT vào những thời điểm quan trọng - xả ra một lũ những người dùng 'yêu nước' đưa lên những quan điểm mới
những sự kiện này đã dẫn đến những tranh cãi [flame war] trên những bảng tin PTT lớn: được lên báo chí và tiếp tục lan rộng 'sợ hãi, không chắc, nghi ngờ' [FUD - fear, uncertain, doubt] ra dân chúng
để đối phó, cụ thể với một đợt xả tin giả lớn, PTT đã ngừng cho đăng ký người dùng mới trong một thời gian: người ta chỉ được lướt các chủ đề - không có tài khoản thì không được bình luận
PTT đã mở lại đăng ký sau khi bầu cử kết thúc
Kết
Jack Ma nghe nói có dùng PTT
PTT tiếp tục là văn hoá internet Đài Loan: thị trường ngách mà Facebook, Google hay Twitter bỏ qua để theo đuổi đao to búa lớn và phần mềm nhạy bén hơn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét