Liang Mong-song là một trong những sáng lập TSMC, nổi tiếng là thiên tài khó tính
sau khi thăng chức trong hàng ngũ TSMC qua 2 thập kỷ, Liang đã đầu quân sang Hàn Quốc làm việc cho đối thủ lớn nhất Samsung
động thái đã gần như đẩy Samsung lên vị thế chiếm lấy ngôi đầu của gã khổng lồ Đài Loan
Khởi đầu
Liang tốt nghiệp NCKU một trong những trường kỹ sư danh giá nhất quốc gia ở thành phố Đài Nam, đi Mỹ và học cao học ở trường đại học California, Berkeley dưới giám sát của Hu Chenming
giáo sư Hu là huyền thoại TSMC, là một trong những kỹ sư đầu tiên của công ty, phục vụ làm trưởng sĩ quan công nghệ
giữa thập niên 2010 Hu giúp phổ biến FinFET ra thị trường, giúp TSMC thực hiện cuộc chuyển đổi mà ít xưởng fab bán dẫn nào khác làm được
Liang là một chuyên gia trong công nghệ này, đóng vai trò quan trọng cho động thái
Liang nhận bằng tiến sĩ PhD sau đó làm cho AMD hơn một thập kỷ, trong thời gian ấy đã có tên trong hơn 180 bằng sáng chế bán dẫn và xuất bản hơn 350 công trình kỹ thuật ở cả Mỹ và Đài Loan
TSMC
năm 1992 Liang 40 tuổi bỏ việc và trở lại Đài Loan làm cho phòng nghiên cứu phát triển của TSMC
phòng có nhiều sinh viên bán dẫn khác trở về từ Mỹ, có giáo sư Hu chuyên gia FinFET từ đại học Berkeley làm trưởng nhóm nghiên cứu phát triển, Chiang Shang-yi sau này trở thành giám đốc kỹ thuật chuyển từ Texas Instruments và Hewlett-Packard, Rick Tsai chuyển từ Cornell và Hewlett-Packard sau này có làm giám đốc điều hành TSMC và hiện tại là giám đốc điều hành MediaTek
Douglas Yu từ học viện công nghệ Georgia và phòng thí nghiệm Bell và cuối cùng, nổi tiếng nhất là Morris Chang người đã bỏ lại việc lãnh đạo công nghệ bán dẫn lương cao ở Mỹ
Đồng
một trong những động thái kỹ thuật lớn nhất của TSMC là vào năm 2003
những linh kiện trên một con chip phải kết nối với nhau theo một cấu trúc gọi là các "interconnect" căn bản là các dây dẫn
hàng thập kỷ, các công ty sử dụng các interconnect làm bằng nhôm nhưng từ lâu đã nổi tiếng là các interconnect bằng đồng cho hiệu năng cao hơn, giảm 40% kháng trở, nhanh hơn 15% và có thể được làm nhỏ hơn nhiều là nhôm
nhưng đồng khó sản xuất hơn
ví dụ các nguyên tử đồng có thể khuếch tán vào silic, làm giảm giá trị các chỉ số của silic
cho nên một rào chắn kim loại phải được xây dựng quanh interconnect, khó
năm 1997 IBM phát minh, đăng ký bản quyền và ra mắt ứng dụng interconnect đồng đầu tiên của ngành
báo chí ca ngợi ấy là bước nhảy vọt tuyệt diệu
Đồng của TSMC
giống như những tuyên bố về chất hoá học pin, công nghệ interconnect đồng của IBM chưa bao giờ thoát được khỏi phòng thí nghiệm
đầu thập niên 2000 IBM đem cho TSMC và hỏi liệu công ty muốn mua bản quyền không
phòng phát triển của TSMC tin rằng đồng là tương lai nhưng cũng tin rằng công nghệ đồng của IBM sẽ không thành tựu, và, gây ngạc nhiên, từ chối chào hàng của IBM để tự đầu tư nguồn lực lớn vào tạo nên cách áp dụng riêng
sau 1 năm, nhóm 6 nhà khoa học nghiên cứu phát triển bán dẫn TSMC đã tiên phong tiến trình xử lý 130 nanomet riêng sử dụng interconnect đồng
năm 2003 công ty bắt đầu bán ra wafer sử dụng interconnect đồng mới - là bước ngoặt lịch sử của TSMC - vượt qua IBM
TSMC nhận giải năm 2003 trao thưởng công việc khoa học kỹ thuật xuất sắc cho nhóm 3 người: phó chủ tịch phòng nghiên cứu phát triển Chiang Shang-yi, giám sát nghiên cứu phát triển Liang Mong-song và chỉ đạo nghiên cứu phát triển Burn Lin
Burn Lin cũng được tuyên dương vì đã tiên phong chuyển đổi của ngành sang quang khắc nhúng 193 nanomet
ASML áp dụng quang khắc nhúng đã giúp công ty vượt các công ty quang khắc Nhật Bản là Canon và Nikon
những thành viên khác của nhóm R&D là Douglas Yu, Yang Guanglei và Sun Yuan-cheng tên khác là Jack Sun
Liang
Liang có tên trong gần 500 bằng sáng chế của TSMC, là người cống hiến cho công nghệ và kiến thức sâu rộng trong tiến trình sản xuất bán dẫn tiên tiến
TSMC tưởng thưởng Liang cho nỗ lực - tạp chí Thịnh vượng chung đăng bài rằng lương thưởng cổ phiếu và tiền mặt cho sự nghiệp 17 năm của Liang ở TSMC là hơn 21 triệu usd
thập niên 2000 Liang kiếm hơn 1 triệu đôla mỗi năm ở Đài Loan, bấy giờ lương trung bình năm người Đài là 15 đến 22 nghìn đôla
đồng thời, trí tuệ và đặc điểm cứng đầu của Liang đã dẫn đến xung đột thường xuyên với đồng nghiệp ở bất cứ nơi nào Liang đặt chân đến
một người bạn miêu tả Liang là: "rất nghiêm ngặt trong công nghệ, rất cứng nhắc... cậu ta như kiểu: 'Đây là yêu cầu. Các anh phải đáp ứng. Không thoả hiệp'."
các đồng nghiệp sau này ở Trung Quốc đã phàn nàn rằng Liang thiếu linh hoạt, thờ ơ với bất cứ gì không phải công nghệ, và xa cách
một người nói: "chúng tôi bị thúc đẩy bởi lòng nhiệt tình của anh với công việc"
có vẻ là ẩn dụ cho Lữ Bố một tướng dũng mãnh sống cách đây 2000 năm thời nhà Đông Hán, nổi tiếng là nóng tính và liên tục phản bội các đồng minh
vào lúc Liang đã leo lên chức cao theo phương cách kinh ngạc, câu chuyện có bước ngoặt, như một trò chơi vương quyền nội bộ TSMC
Trò chơi vương quyền
năm 2005 Morris Chang nghỉ hưu chức giám đốc điều hành ở tuổi 74
kế nhiệm được ông chỉ định là Rick Tsai một tiến sĩ từng làm ở Hewlett Packard và làm phó giám đốc những xưởng fab đầu tiên của TSMC, đã làm cho công ty được 15 năm trong đó 4 năm mới nhất làm giám đốc vận hành
tháng 6 năm 2009 trong khủng hoảng tài chính và một cuộc chạy đua công suất 40 nanomet chắp vá, Morris thế chỗ Tsai và trở lại ngôi vương silic để lèo lái công ty qua những năm khó khăn
nhưng lúc ấy thì việc thăng chức của Tsai đã gây xáo trộn nhân sự ở dưới - phó chủ tịch R&D Chiang Shang-yi cũng nghỉ hưu ở tuổi 59 và làm cố vấn cho giám đốc điều hành, để lại một chỗ trống trong phòng nghiên cứu phát triển ngổn ngang của TSMC
công ty quyết định là vị trí cần 2 người thay thế: đầu tiên là giáo sư Lo Wei-Jen cựu giám đốc nhà máy Intel và hiện nay vẫn là phó chủ tịch cao cấp phòng nghiên cứu phát triển [TSMC]
người thứ 2 khó quyết định hơn, Liang nghĩ mình là ứng viên tốt nhất nhưng cố vấn Chiang quyết định chọn một trong những đối thủ nghiên cứu phát triển của Liang là Jack Sun
Sun cũng trí tuệ như Liang nhưng có góc nhìn toàn cảnh hơn về việc vận hành TSMC nhờ kinh nghiệm làm việc trong tích hợp tiến trình - đảm bảo mọi công đoạn khít với nhau vừa khớp
Sun cũng hoà hợp với đồng nghiệp hơn, so với Liang bị đánh giá là: "cậu ấy rất giỏi nhưng cá tính đôi khi..."
Vượt trên luật Moore
Morris Chang và TSMC quyết định chuyển Liang sang chịu trách nhiệm một chương trình mới tên là "Vượt qua luật Moore"
ý tưởng là mở rộng công xuất xưởng 'sườn sau' của TSMC vào những chuyên môn mới như hệ vi cơ điện tử, cảm biến xe, đóng gói tiên tiến theo phong cách đa khối [chiplet]
ngày nay, mảng kinh doanh ấy của TSMC đang tăng trưởng nhưng bấy giờ chương trình vẫn nhỏ
mới đầu là văn phòng 4 người và mở rộng thành 2 xưởng fab nhỏ
có thể Morris Chang chỉ muốn thử thách nhà khoa học thần đồng của mình, xem Liang có thể quản lý nhân sự và thực sự phát triển một mảng kinh doanh hay không
kế nhiệm của Liang trong bộ phận mới này là CC Wei đã nhanh chóng tăng doanh số và sau đó thăng lên chức giám đốc điều hành
Liang ám ảnh với kỹ thuật mới nhất, đi đâu cũng muốn - như lời bài hát Đại bàng của ABBA - đu đỉnh
cho nên Liang coi vị trí mới làm việc với tiến trình 'sườn sau' và các nhà máy đĩa wafer 6 inch căn bản là giống như bị lưu đày đến một tỉnh xa xôi
Liang bực tức cảm thấy lãnh đạo TSMC đơn thuần ném mình sang bên, giống đứa con trai thứ tư của Minh Thái Tổ đã tổ chức phản loạn chống các anh trai của mình
Bỏ đi
tháng 2 năm 2009 Liang bỏ việc sau 17 năm, ký hợp đồng thôi việc mà TSMC giữ lại một phần lớn khoản tiền trả cho đến khi Liang hoàn thành hiệp ước 2 năm không cạnh tranh
Liang nói với TSMC rằng sẽ dành 2 năm chăm sóc cha mẹ và dạy học ở trường đại học quốc gia Thanh Hoa ở Tân Trúc
tháng 10 năm 2010 Liang nhận làm giáo sư thính giảng ở trường đại học Sungkyunkwan Hàn Quốc và dạy một lớp trong 3 giờ mỗi tuần
hàng thập kỷ, trường đại học Sungkyunkwan giữ quan hệ đối tác với Samsung
Samsung
công ty điện tử Samsung đã tiên phong cuộc nổi dậy của Hàn Quốc chống lại các công ty chip Nhật Bản, sau rốt trở thành công ty bộ nhớ hàng đầu
Samsung sau đó để mắt đến màn hình và tấm panel và công ty màn hình Samsung nhanh chóng đánh bại các công ty làm panel Đài Loan như AUO và Innolux
năm 2009 Samsung bắt đầu nhanh chóng xây dựng nền tảng cho cuộc đua bước tiến trình xử lý, trước tiên là 45 nanomet rồi 32 nanomet và cuối cùng là 28 nanomet chỉ sau 2 năm
tháng 3 năm 2010 nhân viên TSMC hỏi Liang về việc báo chí đăng tin Liang làm cho Samsung, sẽ là vi phạm điều khoản không cạnh tranh
Liang liên tục chối tội, thề là chưa bao giờ làm cho Samsung và mình có máu TSMC trong huyết quản
tháng 7 năm 2011 còn 2 tháng thì cam kết không cạnh tranh hết hạn, Liang chính thức gia nhập Samsung làm phó chủ tịch điều hành xưởng fab Samsung và chỉ đạo kỹ thuật cho hệ thống tích hợp quy mô lớn Samsung [LSI - system large-scale integration]
Liang mang theo mình một nhóm 10-20 kỹ sư TSMC
tháng 11 năm 2011 TSMC nộp đơn kiện Liang ở Đài Loan, cáo buộc Liang vi phạm điều khoản thoả thuận không cạnh tranh
vụ kiện mất hơn 4 năm
14 nanomet
có lẽ Liang ra đi ảnh hưởng lớn đến công việc của TSMC
năm 2009 TSMC chuẩn bị ra mắt tiến trình 28 nanomet nhưng sản xuất quy mô lớn bị trễ từ 2010 về giữa năm 2011
28 nanomet và 20 nanomet căn bản đại diện cho chấm dứt điều chỉnh quy mô trên nền phẳng [planar] mà ngành từ lâu áp dụng
sau đó, TSMC và Samsung cần theo chân Intel và ra mắt những ứng dụng cổng FinFET riêng
TSMC gọi tên tiến trình là 16 nanomet trong khi Samsung gọi là 14 nanomet
Liang nhận chức vào lúc Samsung đang cố xoay xở tiến trình 20 nanomet, Liang chấm dứt nỗ lực thừa thãi và trực tiếp nhảy từ 28 nanomet sang 14 nanomet đồng thời ứng dụng FinFET
Mây mù
Liang thành công nhảy cóc 3 thế hệ tiến trình khi 14 nanomet ra mắt
năm 2015 Samsung tuyên bố thành công ra mắt sản phẩm, nhanh trước tiến trình 16 nanomet của TSMC
động thái phá vỡ vị thế gần như độc quyền của TSMC trong ngành xưởng fab bán dẫn tiên tiến và mang lại lợi thế lớn cho Samsung
có được ứng dụng dựa trên FinFET đầu tiên cho phép chaebol Hàn Quốc lùa một số lớn khách hàng của TSMC
đầu tiên, Qualcomm tuyên bố thương vụ 1 tỷ đôla Samsung sản xuất chip di động tiên tiến dù trước đó công ty Qualcomm vẫn sử dụng TSMC để làm chip di động
Apple làm với TSMC từ năm 2014 con chip A8 nhưng năm 2015 Apple quyết định chia nửa sản lượng nhập từ cả TSMC và Samsung
TSMC cảnh giác rằng Samsung sẽ vượt mặt như đã vượt mặt AUO, Innolux và các công ty bộ nhớ Đài Loan
họp cổ đông tháng 1 năm 2015 Morris Chang công khai thừa nhận: "đúng là chúng ta bị bỏ lại một chút"
Xét xử
công đồng mạng vẫn tán thưởng cơ bắp Samsung trong mảng xưởng fab tiên tiến, rằng thêm cạnh tranh thêm lợi ích, thoát khỏi độc quyền của TSMC, hạ giá GPU
điều khoản không cạnh tranh khi thôi việc cũng không quá phổ biến ở phương Tây, nơi thường tin tưởng rằng ai cũng có quyền làm việc bất cứ đâu họ muốn bất cứ khi nào
ở California, hiệp ước không cạnh tranh bị cấm
những ở lĩnh vực bán dẫn, dính lưu an ninh quốc gia và ưu đãi chính phủ, tình hình bị bẻ cong và tàn nhẫn
không công ty hàng đầu nào chiếm được ngôi vị mà không phải chơi - ví dụ kiện tụng chống độc quyền [antitrust] giữa AMD với Intel
hàng năm trước, TSMC kiện SMIC tội xâm phạm bản quyền sáng chế và thắng kiện
hiện nay, Morris Chang đích thân theo đuổi kiện tụng để chặn Samsung khỏi tiến bộ
nhưng Liang thắng thế trong phiên xét xử đầu tiên, được biện hộ bởi luật sư thân đảng dân chủ tiến bộ Wellington Koo, thẩm phán ra phán quyết có lợi cho Liang
TSMC không nản chí và kháng cáo
phiên xét xử thứ 2 mở ra với bồi thẩm đoàn mới và TSMC trình lên 4 bằng chứng thể hiện:
1 là những buổi 'giảng dạy' của Liang ở trường đại học Sungkyunkwan là cho nhân viên Samsung và diễn ra ở khu sân trường của Samsung
2 là phân tích kỹ thuật cho thấy những chip 45 nanomet, 32 nanomet và 28 nanomet của Samsung thiết kế đột nhiên giống với của TSMC sau năm 2009 mặc dù trước đó giống của IBM hơn, là công nghệ mà Samsung mua bản quyền
3 là Liang đã bắt đầu sử dụng một địa chỉ hòm thư điện tử Samsung từ đầu năm 2009 khi trả lời thư chúc mừng sinh nhật từ địa chỉ ấy
thẩm phán Hsiung Sungmei học ở Berkeley và lấy chồng Hàn Quốc, ra phán quyết có lợi cho TSMC và được toà án tối cao Đài Loan tán thành
bà yêu cầu Liang không được làm cho Samsung cho đến hết năm 2015
Kết quả
năm 2015 Samsung gặp vấn đề với chip A9 bán cho Apple khi người dùng phát hiện chip của Samsung bị quá nhiệt so với của TSMC
chip A9 của Samsung cũng có vẻ bị hụt pin hơn nhưng Apple có ra tuyên bố chối bỏ
mặt khác, Morris Chang làm chiến dịch "đốt lò" ở TSMC và huy động nỗ lực nghiên cứu phát triển lớn để lấy lại vị thế tiên phong cho bước tiến trình 10 nanomet, 7 và 5 nanomet
thế hệ chip A10 và tiếp theo của Apple là chỉ riêng TSMC làm và đến nay vẫn thế
SMIC
năm 2015 SMIC bổ nhiệm Zhou Zixue cựu phó giám đốc của bộ công nghiệp điện tử, làm chủ tịch
sau khi thua kiện bản quyền, SMIC duy trì những bước tiến trình sườn sau, chủ yếu phục vụ khách hàng muốn sản xuất địa phương
Zhou muốn mang SMIC trở lại tiến trình tiên tiến để cạnh tranh trực tiếp với TSMC, tin rằng chất xám Đài Loan có thể làm được
năm 2016 Zhou săn tuyển được Chiang Shang-yi cựu quản lý của Liang, và sau đó theo đuổi Liang
Liang ra điều kiện được tự lựa chọn 200 kỹ sư Đài Loan và Hàn Quốc
SMIC đồng ý, ở lại một khách sạn thành phố Tân Trúc hơn 1 năm tuyển dụng, tôn trọng điều khoản không cạnh tranh
hợp đồng làm việc cho Samsung kết thúc năm 2017, Liang chuyển sang SMIC với nhóm đông đảo của mình, lương chính thức của Liang là 200 000 đôla
Giới hạn
Liang xuất hiện gây căng thẳng vì SMIC mới đề bạt Zhao Haijun làm chức giám đốc điều hành và Liang thì không chịu chức kém hơn
"nhảy dù" cả một đội ngũ sang sẽ làm mất mặt Zhao
chủ tịch Zhou xử lý bằng cách cho 2 người làm đồng giám đốc điều hành, Zhao điều hành mảng 'sườn sau' và Liang làm mảng tiên tiến
đồn đại bằng mặt không bằng lòng vẫn ẩn khuất trong các văn phòng của SMIC
tháng 2 năm 2016 SMIC ra mắt công đoạn 28 nanomet
năm 2017 Liang gia nhập và SMIC xoay xở nâng được tỷ lệ đạt từ 60% lên hơn 80%
nhưng tiến trình là một thất bại thương mại vì xưởng fab UMC của Đài Loan năm 2017 ra mắt tiến trình 28 nanomet riêng với tỷ lệ đạt 98%
Liang tranh luận rằng SMIC tốn quá nhiều thời gian làm 28 nanomet và đề nghị cú "đại nhảy vọt" mới lên 14 và 12 nanomet
Liang lãnh đạo SMIC làm được với tỷ lệ đạt 95% và SMIC tăng lương Liang lên thành 340 000 đôla
Liang và Chiang định tận dụng quan hệ để mua một máy EUV từ ASML nhưng bị chính phủ Mỹ chặn
cho nên một số nhân viên SMIC thấy sẽ cẩn trọng hơn tiếp tục làm các bước tiến trình 'sườn sau' nhưng Liang vẫn đẩy lên 7 nanomet là giới hạn cuối cùng khả thi với kỹ thuật DUV
năm 2018 Chiang bỏ đi để làm cho công ty bán dẫn Hoằng Tâm
Hoằng Tâm khủng hoảng và Chiang trở lại làm phó chủ tịch SMIC, căn bản một lần nữa làm quản lý của Liang và khiến Liang thất vọng muốn bỏ
câu chuyện đăng báo và buộc SMIC trao cho Liang một biệt thự 3.3 triệu đôla và tăng lương lên 1.5 triệu đôla
ngày nay Liang vẫn làm đồng giám đốc điều hành, dẫn bước công ty đến giới hạn mặc những phàn nàn của người Trung Quốc về phong cách lãnh đạo và quản lý
tháng 11 năm 2021 Chiang nghỉ hưu 76 tuổi
Kết
ví dụ tiến sĩ Y L Wang phó chủ tịch vận hành và hoạt động xưởng fab, làm việc ca đêm ở TSMC đồng thời lấy bằng tiến sĩ kỹ sư điện vào ban ngày mà sếp không biết
ngày nay, Y L Wang có hơn 283 bằng sáng chế và nổi tiếng với câu nói: "Miễn là nó thú vị, bạn sẽ không bao giờ mệt"
công ty gặp thế tiến thoái lưỡng nan: người trẻ cần và phải có cơ hội leo lên hàng ngũ cấp cao, nhưng người già đã ngồi sẵn thì lại quá giá trị không thể buông bỏ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét