TSMC ngừng chuyển hàng cho những công ty thiết kế [fabless] như Baikal, MCST, Yadro và STC Module - cả Intel và AMD cũng ngừng chuyển hàng đi Nga
những năm gần đây Nga đã tìm cách tạo được nguồn cung bán dẫn riêng, mặc dù có những thành công thiết kế nội địa nhưng công suất gia công nội địa để sản xuất những thiết kế ấy đã bị tụt hậu càng lúc càng xa
Liên Xô khởi nghiệp
trong ngành điện toán và điện tử thì Liên Xô từ lâu đã bị bỏ lại khoảng cách công nghệ so với Mỹ - khoảng cách đã tồn tại từ thập niên 1960 - lý do nằm ở lý tưởng, công nghệ và địa chính trị
năm 1991 Liên Xô tan rã, quốc gia thiếu hụt mạch tích hợp đủ mạnh, nếu kết hợp sức mạnh điện toán của tất cả máy tính thì vẫn thua 2 thế hệ so với siêu máy tính Cray của Mỹ
tan rã đã chia rẽ nhiều phần của phức hợp khoa học công nghiệp Liên Xô và không may là Nga chỉ thừa hưởng lại 96% cơ sở sản xuất đèn điện tử chân không - nhưng cơ sở gia công bán dẫn tiên tiến nhất là ở Đông Đức, Belarus, Ukraine...
chính sách công nghiệp Nga bấy giờ càng làm trầm trọng vấn đề vì đã xa rời khỏi điện tử nội địa và khiến quốc gia thêm phụ thuộc nhập khẩu
ngày nay Nga tiếp tục là khách hàng và nhập khẩu ròng mạch tích hợp
Bước ngoặt nội địa
dữ liệu COMTRADE cho thấy năm 2020 phần lớn mạch tích hợp nhập khẩu vào Nga là từ Malaysia, Trung Quốc, Việt Nam và châu Á khác - có lẽ là Đài Loan
năm 2014 một số đe doạ trừng phạt vì vụ Crimea đã thuyết phục chính phủ Nga cần phát triển chip tự làm riêng
chương trình thay thế nhập khẩu này đã dẫn đến Elbrus-2SM chiếc CPU 90 nanomet được phát triển bởi trung tâm công nghệ SPARC ở Moscow, được gia công [fab] trong nước bởi công ty JSC Mikron
JSC Mikron
công ty Mikron là nhà sản xuất bán dẫn nội địa lớn nhất Nga, là công ty tích hợp cả thiết kế và sản xuất đã chiếm thị phần làm 54% sản phẩm phần cứng công nghệ xuất khẩu - mỗi năm làm 500 triệu chip
thập niên 1990 nhà máy đã chuyển đổi thành một công ty cổ phần, ngày nay gia công [fab] thẻ RFID định danh tần số vô tuyến, thẻ sim điện thoại và những sản phẩm thẻ thông minh khác
thẻ RFID có vẻ là chuyên môn của công ty, Mikron sản xuất 30 triệu thẻ ngân hàng, hộ chiếu sinh trắc học và thẻ giao thông công cộng mỗi năm
Mikron gia công thẻ ngân hàng cho hệ thống thanh toán nội địa Mir và vé tàu cho mạng lưới giao thông ở Moscow
ngày nay Mikron tuyển dụng 1500 nhân viên và có hơn 400 khách hàng ở Nga bao gồm những mạng di động lớn, công ty vận tải, ngân hàng lớn và cơ quan chính phủ
Mikron có 100 khách hàng nước ngoài, được phục vụ bởi một số văn phòng kinh doanh ở Nhật Bản, Trung Quốc, Đức...
theo tỷ giá 60 ruble một đôla thì Mikron năm 2019 tạo ra 195 triệu đôla doanh thu và 260 triệu đôla doanh thu năm 2020 nhưng doanh thu năm 2020 đã được kích thích bởi những công ty con lớn từ nhiều tổ chức chính phủ Moscow
dữ liệu lợi nhuận không công bố nhưng Mikron bị lỗ ròng năm 2015
Đánh giá công nghệ sản xuất Mikron
xưởng Zelenograd của Mikron gia công [fab] đĩa wafer 100, 150 và 200 milimet - trong đó dây chuyển sản xuất wafer 200 milimet là tinh vi nhất
năm 2007 Mikron ký hợp đồng chuyển giao công nghệ với STMicroelectronics để mua sở hữu trí tuệ cho tiến trình 180 nanomet
năm 2010 hợp đồng trên đã mở rộng ra cả tiến trình 90 nanomet
dây chuyền sản xuất 90 nanomet đã khởi động năm 2012 chi phí 16.5 tỷ ruble tương đương 590 triệu đôla dựa theo tỷ giá hối đoái 60 ruble mỗi đôla năm 2017
dự án này được đồng tài trợ bởi Rusnano là một quỹ chính phủ để ủng hộ công nghệ nano nội địa
tiến trình 90 nanomet ra mắt sản xuất thương mại từ năm 2003 nên ước tính Nga chậm 9 năm
chìa khoá của chuyển giao công nghệ trong chính sách phát triển công nghiệp là tự thân phát triển những tiến trình mới ở trong nước - tiến trình mới đáng lẽ là bước 65 nanomet - Mikron cảm thấy có thể tự tạo tác được tiến trình này
năm 2014 Mikron tuyên bố đã thành công đạt bước 65 nanomet với công suất 500 đĩa wafer 200 milimet một tháng - báo chí ca ngợi đây là bằng chứng cho Nga độc lập công nghệ
nhưng tuyên bố có vẻ vội vì bước tiến trình thì giống như một thử nghiệm khoa học dang dở hơn là một chào bán nghiêm túc
không có máy quét quang khắc tốt hơn, hầu hết phải nhập khẩu từ phương tây hoặc Nhật Bản, loạt 65 nanomet không thể thương mại hoá
trang web của Mikron tuyên bố làm ra 65 nanomet chip nhưng lưu ý là dây chuyền sản xuất "đang phát triển" - chất lượng và thực thi hoá sản xuất
năm 2005 Fujitsu, Toshiba và TSMC bắt đầu chào bán tiến trình 65 nanomet thương mại
năm 2016 Mikron thay thế ban lãnh đạo bằng trưởng nhóm mới là Gulnara Khasyanova tuyên bố sẽ đầu tư mở rộng nhà máy để gia công thêm những loại chip và cả đèn LED để đạt doanh thu 30 tỷ ruble năm 2020
kế hoạch có 1 nhà máy có thể làm 28 nanomet năm 2018 có vẻ đã im hơi lặng tiếng
Mikron cũng trễ mục tiêu 30 tỷ ruble năm 2020 mất 15 tỷ ruble
Sitronics
năm 2007 Sitronics đăng ký xin tài trợ để phát triển một xưởng gia công chip bước 65 và 45 nanomet trên những tấm wafer 300 milimet
dự án đề xuất, đồng tài trợ bởi chính phủ Nga, sẽ tốn 2.3 tỷ đôla bấy giờ nhưng Sinotrics chỉ làm được doanh thu bằng nửa số tiền ấy năm 2012
gia công chip được đặt kế hoạch bắt đầu năm 2009 nhưng có vẻ vốn đầu tư quá lớn khiến Sitronics chùn bước - có lẽ sẽ dừng, đặc biệt vì không thấy có đối tác công nghệ nào
hiện tại trang web của Sitronics ghi là công ty chào bán dịch vụ máy chủ, phần mềm IT và đồng hồ thông minh, không có chip
Angstrem
Angstrem là một xưởng gia công vi điện tử khác, trụ sở ở Zelenograd cùng với Mikron
Angstrem xuất hiện từ năm 1963 khi được thành lập là học viện nghiên cứu công nghệ chính xác, nhà máy đã được biết là phát triển và sản xuất chiếc Electronics NTs-8010 là máy tính hoàn toàn nội địa của Liên Xô
hiện nay xưởng chào bán tiến trình 130 và 90 nanomet trên đĩa wafer 200 milimet với công suất 18 vạn đĩa wafer một năm, so với xưởng Giga-fab của TSMC làm ra số ấy chỉ trong một tháng
thiếu quy mô có lẽ là lý do Angstrem xin phá sản đâu đó năm 2018-2019
năm 2008 Angstrem vay gần 1 tỷ đôla từ ngân hàng phát triển VEB để mua thiết bị làm chip 110 và 130 nanomet từ AMD
Angstrem kế hoạch năm 2010 gia công microchip 90 nanomet cho thẻ thông minh và đồng thời nâng cấp lên tiến trình 65 nanomet, nhưng đến năm 2016 chip mới được bán ra và bước 65 nanomet thì chưa sẵn sàng
hẳn là Angstrem bị Mỹ trừng phạt - có lẽ vì liên quan đến quân đội và ngành hạt nhân Nga - đã tác động mảng xuất khẩu, cùng với nợ đã đẩy Angstrem vào vỡ nợ
năm 2021 VEB thành lập công ty con NM-Tech chi ra 8.4 tỷ ruble mua tài sản của Angstrem - nói rằng có kế hoạch 10 năm để chuyển đổi thành một xưởng chuyên môn hoá và đặt lộ trình đến gia công 10 nanomet
Thiết kế
ngành gia công nội địa bị tụt hậu công suất ở tiến trình tiên tiến, những doanh nghiệp thiết kế bán dẫn phải tìm ra nước ngoài để gia công - 2 nỗ lực đáng chú ý nhất là vi xử lý Elbrus của trung tâm công nghệ SPARC ở Moscow và cpu Baikal của công ty Baikal Electronics
chiếc Elbrus 2SM là vi xử lý hoàn toàn Nga đầu tiên, được làm năm 2014 và được truyền thông ca ngợi là thành tựu công nghệ số 1 - vượt cả những thứ như Mir là mạng lưới thẻ thanh toán nội địa
nhưng vi xử lý 90 nanomet này có lẽ là để quảng cáo nhiều hơn là thực dụng - sản phẩm đầu tiên được làm bằng tiến trình 90 nanomet của TSMC - và có vẻ hiệu năng cao hơn của Mikron
Ian Cutress đã nhắc đến chip Elbrus 8CB thế hệ mới được TSMC gia công tiến trình 28 nanomet
Baikal Electronics thì có cách tiếp cận khác, sử dụng thực tiễn hiện đại và công cụ tự động hoá thiết kế điện tử [EDA electronic design automation] như Synopsys để phát triển chip dựa-trên-ARM
mới nhất là loạt Baikal M là hệ-thống-trên-chip có 8 lõi và được TSMC gia công trên tiến trình 8 nanomet - một phiên bản RISC-V cũng đang được tìm hiểu
tháng 11 năm 2020 Baikal tuyên bố kế hoạch đặt mua 20 vạn sản phẩm từ TSMC trong quý đầu năm 2021 mặc dù công ty gặp chút vấn đề duy trì đủ công suất gia công vì thiếu hụt chip cho công ty xe
tháng 6 năm 2021 Baikal được mua lại bởi tập đoàn Varton Group là công ty làm ra hệ điều hành Astra Linus nội địa được thường xuyên sử dụng bởi chính phủ Nga, trong đó có quân đội
Baikal sau đó tuyên bố kế hoạch đầu tư 23 tỷ ruble thêm vào mảng máy chủ, phát triển chip 6 nanomet và bán ra nửa triệu chip Baikal chủ yếu cho các tổ chức chính phủ tìm cách tuân thủ chính sách thay thế nhập khẩu của Nga
Lựa chọn
những ứng viên để Nga lựa chọn cho tiến trình 65 nanomet, như đã đề cập thì phần lớn gia công mạch tích hợp của Liên Xô là ở Belarus gần Nga
Integral là nhà gia công bán dẫn lớn thứ 3 của Liên Xô, khởi nghiệp năm 1962 là công ty tích hợp cả việc thiết kế và gia công nhiều sản phẩm điện tử
năm 2017 tài liệu bán hàng ghi lại rằng bước tiến trình tinh vi nhất của Integral là bước 350 nanomet ra mắt năm 1993 cho máy Nintendo 64
SMIC có thể thay thế TSMC vì công ty trụ sở Thượng Hải đã đạt tiến trình 14 nanomet, đồn đại là có tỷ lệ đạt cao tuy SMIC chưa kinh doanh lớn
năm 2021 SMIC làm ăn khấm khá và đang đầu tư 9 tỷ đôla vào một xưởng fab mới
quan hệ Nga-Trung đang tốt nên SMIC hợp lý, hoặc có lẽ không vì SMIC phụ thuộc nặng vào thiết bị làm chip nhập khẩu từ Hà Lan và Nhật Bản
Kết
trung bình thì Nga có ít rôbôt công nghiệp hơn chỉ bằng 1 phần 23 so với toàn cầu
tỷ lệ máy điều khiển bằng máy tính [CMC] trong công nghiệp chỉ là 10%
và chỉ 1% dữ liệu tạo ra bởi những cảm biến được cài đặt là được sử dụng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét