Đài Loan và đảng cộng sản

Phần 1
Formosa hay còn gọi là đảo Đài Loan là thuộc địa đầu tiên của Nhật Bản, đã bị đô hộ trong 50 năm

Ngày nay, giai đoạn chính quyền thực dân Nhật Bản được tôn trọng với một chút hoài cổ, nhưng sẽ là sai lầm nếu nghĩ rằng giai đoạn này là một nền hoà bình và độc tài cai trị là để khai sáng dân trí.

Người Nhật Bản tạo nên cơ sở hạ tầng và tăng trưởng mạnh được nền kinh tế nông nghiệp Đài Loan, cùng lúc đó đã bẻ què quặt nguồn thu nhập của các nông dân nội địa Nhật Bản, nhưng họ cũng cai trị với chính sách bạo tàn và bất công

Thời loạn thập niên 1920 đã dẫn đến nhiều phong trào chính trị Formosa với những mục tiêu riêng và tầm nhìn khác biệt về cách thức giành được tự do và hình ảnh đại diện cho đảo [Đài Loan]

Một trong số ấy là đảng cộng sản Formosa – cái tên đảng cộng sản được gọi trước thế chiến vì bấy giờ đảo Đài Loan được biết đến với tên Formosa – tổ chức khá xa cách và khác biệt với đảng cộng sản Trung Quốc sau này ở đại lục bên kia eo biển và có lẽ không liên quan gì đến những hoạt động của đảng Trung cộng vươn đến Đài Loan sau thế chiến 2

Cai trị Nhật Bản
So với nhà cầm quyền Nhật Bản ở những thuộc địa khác như Hàn Quốc thì chính quyền thuộc địa đảo Đài Loan tương đối khoan dung

Formosa có hai thập kỷ có tổng thống đốc dân sự và những chính sách đồng hoá của người Nhật Bản về ngôn ngữ và tôn giáo đã được thực thi theo địa phương và từ từ.

Dân thường gặp nhiều khó khăn, từ năm 1895 đến 1902 Nhật Bản ghi nhận hơn 8000 cuộc đối đầu bạo lực giữa thực dân và người bản xứ, đâu đó 6000 đến 14000 dân bản địa Formosa bị giết chỉ trong 6 tháng đầu chiếm đóng, và 12000 thiệt mạng nữa hàng tháng sau đấy, có 4600 người Formosa bị buộc tội thổ phỉ và bị hành quyết tại chỗ

Thập niên 1910, các phong trào du kích phần lớn bị đàn áp thẳng tay, những bất công sâu sắc giữa thiểu số người Nhật Bản và phần đông người Formosa bản địa, người Nhật Bản chiếm những tổ chức quyền lực nhất và để lại chút ít tiếng nói cho người đảo Formosa trong khi chênh lệch giữa 3 triệu người bản địa và 20 000 người Nhật Bản năm 1914

Khi mà chính phủ không cho phép người dân lên tiếng lo ngại và tự quyết, thì người ta bắt đầu lập những tổ chức chính trị để tìm lối thoát. Đảng cộng sản Formosa là một trong những tổ chức ấy

Dễ thấy là đảng đã không thành công trong việc xúi giục được cách mạng ở Formosa, từ năm 1928 đến 1931 đảng liên tục bị chia rẽ nội bộ, không thể thống nhất dưới một lãnh đạo duy nhất, bị chia thành 2 phe mỗi phe lại muốn nghiêng về người Nhật Bản hoặc nghiêng về các đảng cộng sản Trung Quốc trong khi cùng lúc đó phải lẩn trốn cảnh sát Nhật Bản, cảnh sát đã thành công dỡ bỏ được đảng cộng sản Formosa năm 1931

Thành lập đảng cộng sản Formosa [FCP]
Đảng FCP bắt nguồn từ những sinh viên tả khuynh được giáo dục ở Trung Quốc và Nhật Bản trong thập niên 1920 đã được Lin Moosun (cái tên đã bị lịch sử lãng quên) và một phụ nữ tên Xie Xuehong thành lập

Xie Xuehong sinh tháng 10 năm 1901 trong gia đình lao động, 12 tuổi đã bị gả [bán] cho một gia đình khác với giá 160 Đài tệ, bị ngược đãi, là trường hợp không hiếm của phụ nữ Trung Quốc bấy giờ

Năm 1918 Xie Xuehong tìm đường đến Nhật Bản và gây dựng được sự nghiệp và được các lịch sử gia coi là những biểu tượng nữ quyền đầu tiên

Xie Xuehong trở về Formosa sau khi biết chồng mình cưới người khác và rồi chạy thoát khỏi cảnh sát Nhật Bản đến Thượng Hải năm 1925 để tham gia bạo loạn chống chủ nghĩa đế quốc trong phong trào 30 tháng 5

Hoạt động của Xie Xuehong đã thu hút chú ý của phân nhánh trẻ đảng cộng sản Trung Quốc và họ đã gửi bà đến Nga – bấy giờ là Liên Xô dưới chỉ đạo của Lenin tìm cách lật đổ các chính phủ tư bản thế giới để các tổ chức vô sản có thể thế chỗ, những nỗ lực do một tổ chức duy nhất chỉ đạo là tổ chức Quốc tế vô sản, bao gồm các trường đại học cách mạng với mục tiêu quảng bá cách mạng

Từ năm 1926 đến 1927 Xie Xuehong và các đồng chí ở lại Nga học cách xúi giục cách mạng

Tháng 11 năm 1927 Xie trở về Trung Quốc và được Quốc tế vô sản chỉ đạo làm việc xúc tiến nền móng xây dựng FCP đảng cộng sản Formosa dưới hướng dẫn của đảng cộng sản Nhật Bản

Nhiều thành viên CCP đảng cộng sản Trung Quốc sau rốt có phản đối nhưng ngại ngần quyền lãnh đạo của Quốc tế vô sản

Cộng sản Nhật Bản bấy giờ bận bịu chuẩn bị cho bầu cử cho nên Xie và các đồng chí trở về Thượng Hải để hợp tác với CCP [cộng sản Trung Quốc]

Cuộc họp đảng FCP đầu tiên vào ngày 15 tháng 4 năm 1928 và ngay lập tức bị chia rẽ: Pang Rong đại diện của CCP trong cuộc họp đã gạt bỏ những khác biệt về tình hình chính trị giữa Trung Quốc và đảo Formosa, và dạy đời các thành viên đảng FCP rằng họ nên học hỏi kinh nghiệm của CCP mà không nên nghĩ đến hướng đi nào khác có thể gây ngược sóng [làn sóng cách mạng???] trong tương lai

Phần 2
FCP thành lập ở Thượng Hải chỉ với 9 thành viên nhưng ngay lập tức bị cảnh sát Nhật Bản ở Thượng Hải và ở cả Formosa truy dập, nhiều thành viên cao cấp đã trốn chạy ở Thượng Hải và Nhật Bản

Đảng cộng sản Nhật Bản theo đó đã chỉ trích hành vi này, gọi lực lượng lãnh đạo FCP là những trí thức mềm yếu, những con mọt sách sợ hãi cảnh sát và quá coi trọng quyền đặc lợi trí tuệ mềm yếu nên không dám tổ chức lãnh đạo người lao động và nông dân Formosa

JCP đảng cộng sản Nhật Bản trục xuất những kẻ hèn nhát FCP và đề bạt Xie Xuehong vào uỷ ban trung ương đảng

Xie Xiehong là người theo chủ nghĩa quốc gia Đài Loan muốn FCP thành lập mặt trận thống nhất cùng với đảng tư sản cùng chung mục tiêu chống đế quốc

CCP đảng cộng sản đại lục về sau bắt chước chiến lược này khi liên minh với Quốc dân đảng trong thập niên 1920, bấy giờ được coi là mặt trận thống nhất đầu tiên

Xie Xuehong tin rằng mặt trận thống nhất sẽ cho phép FCP liên minh với tâm lý chống Nhật đang nổi lên trong quần chúng Formosa và khích động cách mạng và đạt được độc lập

FCP chỉ là một trong nhiều tổ chức nhưng dần dần lấn át được các đồng minh

Xie chủ yếu đã thấy được những dấu hiệu đầu tiên của quá trình [giành độc lập] bắt đầu là hiệp hội văn hoá Đài Loan thành lập năm 1921 với mục tiêu quảng bá hoà thuận giữa người Nhật Bản và người Formosa

Mục tiêu thực sự của hiệp hội thì lại là tìm cách đánh thức tiềm thức quốc gia Formosa và tạo một con đường để sau rốt giành được quyền tự quyết

FCP tìm thấy mảnh đất màu mỡ để tập hợp các thành viên trẻ của hiệp hội, không lâu sau đó họ đã tiếm quyền từ trong nội bộ để biến hiệp hội thành một tổ chức tả khuynh ‘cứng’

Thập niên 1920 chứng kiến một loạt xung đột giữa tầng lớp tinh hoa tư bản Nhật Bản và người lao động bản địa Formosa, những sự kiện như khi tổng thống đốc Formosa tuyên bố đất đai không có sở hữu riêng, động thái đã bị “chỉ trích”, trao những vạt lớn đất “kim cương” cho các tập đoàn và chủ đất Nhật Bản

Động thái cố nhiên gây căng thẳng và đã tạo thời cơ hiếm có cho bộ phận tuyển dụng của FCP gây chú ý nghiêm túc trong quần chúng

Nhưng chia rẽ và bất đồng với CCP đã kìm hãm tiến triển: CCP cuối thập niên 1920 đầu thập niên 1930 không đồng ý với chiến lược mặt trận thống nhất

Mặt trận thống nhất đầu tiên đã dẫn CCP đến gần như bị phá huỷ dưới tay của Tưởng Giới Thạch của Quốc dân đảng

Mặt trận thống nhất thứ 2 đạt được thành công [cho CCP] hơn trong chiến tranh Trung-Nhật lần 2 nhưng đó là sau này

CCP bấy giờ thúc giục một chiến lược khác cổ vũ cho đấu tranh giai cấp và tập trung vào trực tiếp tập hợp lãnh đạo nông dân và công nhân

Xie Xuehong, tuy nhiên, không phải con rối của CCP, lập luận ngược lại rằng tình hình chính trị và lịch sử Formosa khác biệt với đại lục – không sai – và chiến lược mặt trận thống nhất quốc gia đã bị tước đi cơ hội chứng minh khả năng, toàn bộ đảng FCP chưa bao giờ được thống nhất dưới lãnh đạo của Xie khi những thành viên FCP ủng hộ hệ tư tưởng của CCP đã tổ chức một “đảng trong lòng đảng” và 2 phe dần dần chia rẽ

Quốc tế vô sản, sau rốt, đã hậu thuẫn CCP vào năm 1928 Stalin đánh bại Nikolai Bukharin (ảnh trên: ngồi bên phải Stalin) chủ tịch Quốc tế vô sản trong cuộc chiến quyền lực và giành được kiểm soát Quốc tế vô sản

Stalin trực tiếp ra lệnh cho Quốc tế vô sản bỏ rơi chiến lược mặt trận thống nhất trên khắp thế giới

Stalin tư tưởng rằng hợp tác với đảng tư sản sẽ chỉ cản trở cách mạng vì những đảng tư sản sẽ dễ dàng thoả hiệp với chủ nghĩa đế quốc để bảo vệ vị thế nho nhỏ riêng [của đảng tư sản] trong trật tự [thế giới] hiện hành.

Cách mạng giờ đây sẽ tập trung vào đấu tranh giai cấp, đúng với tư tưởng của CCP

Do đó năm 1931 Quốc tế vô sản tái cơ cấu toàn bộ FCP, trục xuất gần như tất cả thành viên (lần thứ 2 sau đảng cộng sản Nhật Bản) và căn bản là tái khởi động lại mô hình tổ chức

FCP giờ đây giữ quan điểm tịch thu tài sản tất cả doanh nghiệp và ngân hàng đế quốc, thực thi nhiều yêu cầu chủ nghĩa xã hội, những chính sách được định hướng theo mục tiêu đấu tranh giai cấp quốc tế - còn những chính sách [như mặt trận thống nhất với đảng tư sản] của những thành viên sáng lập FCP thì bị coi là “lệch sóng”

Quốc tế vô sản cũng nâng cấp FCP từ một nhánh học việc của JCP đảng cộng sản Nhật Bản lên ngang với CCP và JCP cùng đứng trong hàng ngũ Quốc tế vô sản – một lời tuyên bố của Liên Xô và xác nhận rằng đảo Formosa là một chủ quyền lãnh thổ tách biệt khỏi Nhật Bản và Trung Quốc – CCP đảng cộng sản Trung Quốc bấy giờ không thấy ghi nhận lại phản đối nào

FCP tin vào điều gì?
Về niềm tin chính trị của FCP, lúc đầu, đọc từ hiến chương của đảng cộng sản Formosa là một hỗn hợp tư tưởng chủ nghĩa Marx với chủ nghĩa quốc gia chống đế quốc

Xie Xuehong thống lĩnh đảng cộng sản Formosa ủng hộ Đài Loan độc lập

Luận văn chính trị năm 1928 lần đầu áp dụng trong cuộc họp thành lập FCP đã khẳng định lịch sử của đảo Formosa mang quốc tịch Formosa mang dòng máu tộc người Hán di cư từ miền nam Trung Quốc đến đảo Formosa và sinh sống dưới chế độ phong kiến thành lập bởi vua Trịnh Thành Công một thành viên của Lý thị Triều Tiên [đế chế Choson], sau đó bị nhà Thanh chiếm quyền trước khi chủ nghĩa đế quốc Nhật Bản mang theo chủ nghĩa tư bản bất công đến đảo dẫn đến một nhóm hạ dân người Formosa không có tiếng nói riêng và quyền tự quyết, một tình huống thích hợp cho những phong trào do đảng FCP dẫn dắt để lật đổ những lãnh chúa đế quốc và lên nắm quyền

Thử nghĩ đến trong một vũ trụ nào đó mà một quốc gia cộng sản Formosa giành được chiến thắng

Chấm dứt của FCP
Một nhược điểm khi FCP từ bỏ đường lối của Xie là đảng FCP không còn có thể trốn dưới danh nghĩa những tổ chức hợp pháp, như hiệp hội văn hoá Đài Loan

CCP áp dụng phương pháp trực tiếp tuyển dụng công nhân và nông dân, cho nên FCP phải công khai và đã nhanh chóng dẫn đến bị triệt hạ

Tháng 3 năm 1931 cảnh sát Nhật Bản lần đầu tiên bắt giữ thành viên của FCP là một người đàn ông tên Chun Tun Mu và tìm được tài liệu của CCP trong nhà ông ta

Cảnh sát Nhật Bản nhanh chóng đoán được đang có phần tử đảng cộng sản nhem nhóm trong dân Formosa và họ bắt tay vào thanh tẩy

Cảnh sát theo dấu từng thành viên của FCP nhờ thám tử và tài liệu tìm được, bắt giữ từng thành viên một, Xie bị bắt khá sớm cùng những thành viên khác ngày 26 tháng 6, thành viên cấp cao cuối cùng Sue Xin bị bắt ngày 13 tháng 9 ở thành phố công nghiệp Rule Dong Ilan

Chỉ sau khi thế chiến 2 kết thúc, Xie và các đồng chí ở Hạ Môn mới được trở về đảo Đài Loan [đổi tên từ Formosa] để xúi giục cách mạng vô sản, với tư cách là thành viên CCP [đảng cộng sản Trung Quốc] chứ không phải FCP riêng