tháng 11 năm 2020 công ty công nghệ tài chính Ant Group chào bán chứng khoán đợt đầu lên sàn Thượng Hải và Hồng Kông: thu được 34.5 tỷ đôla - thị trường định giá công ty 300 tỷ đôla
thương vụ IPO lớn nhất thế giới ấy đáng lẽ giúp cổ đông lớn nhất Jack Ma tăng tài sản thêm 27 tỷ đôla
tháng 10 năm 2020 Jack Ma phát biểu tại hội nghị Bund ở Thượng Hải và tổng bí thư Tập Cận Bình đã đích thân ra quyết định chặn thương vụ IPO
một số chức sắc cấp cao làm chính sách tài chính đã có mặt ở hội nghị Bund và nổi giận với phát biểu của Jack Ma: văn phòng của Tập Cận Bình đã soạn một tài liệu ngắn kể những câu chuyện rằng người trẻ sẽ vướng nợ khi sử dụng sản phẩm của Ant
một trong những báo cáo gửi cho Tập Cận Bình đã miêu tả tâm lý công chúng về phát biểu của Jack Ma: nhưng liệu nó là khảo sát chính thức hay chỉ là một đám ngẫu nhiên những người bình luận giận dữ - dù sao nó cũng cho thấy đảng cộng sản Trung Quốc ngày nay là một tổ chức thu nhận góp ý và có phản ứng với áp lực từ công chúng
có vẻ như quyết định chặn IPO không liên quan đến chủ kiến của những nhà làm luật giận dữ, mà tranh cãi quyết định là giữa Ant và các nhà làm luật về những nền tảng cho vay nhỏ: rất lãi - đóng góp 40% doanh thu của Ant và tạo được 2.6 tỷ đôla lợi nhuận năm 2019
tài liệu hẳn đã mở mắt những nhà làm luật, cho thấy bao nhiêu tiền Ant kiếm được nhờ cho vay tiền của những ngân hàng khác: luật mới buộc Ant tự cho vay và ghi sổ của chính công ty - căn bản buộc Ant trở thành một ngân hàng, phải gọi vốn và nắm giữ tiền mặt - như ICBC và tứ trụ ngân hàng
sớm sau đó, Trung Quốc thông qua một loạt những điều luật chống độc quyền nhắm vào những công ty công nghệ trong đó có Alibaba công ty mẹ của Ant Group: đánh vào những thứ như những hợp đồng độc quyền [exclusivity agreement] và sử dụng lợi nhuận độc quyền [monopoly profit] để trợ giá những sản phẩm
triển khai những quy định này lên những công ty độc quyền ở Trung Quốc có thể coi là thắng lợi truyền thông cho Trung Quốc: Mỹ và phương tây đã tranh luận hiện tượng quảng cáo lặp đi lặp lại đến buồn nôn [ad nauseam] của các công ty độc quyền - Trung Quốc đi trước với những quy định hoàn toàn mới trên để khắc phục "vấn đề độc quyền công nghệ"
Tài chính Ant
công ty Ant Financial khởi nghiệp là Alipay một dịch vụ ký quỹ cho sàn thương mại điện tử Taobao của Alibaba: cho phép khách hàng mua vật phẩm từ người bán mà không lo lừa tiền - Alipay là bên thứ ba tạm giữ tiền, giấy tờ hoặc tài sản khác cho một giao dịch trước khi giao dịch hoàn tất
năm 2005 Alipay tăng trưởng nhờ Taobao đã chiếm 70% thị phần thanh toán Trung Quốc: bấy giờ Alipay bắt đầu trở thành một phần giá trị của cả tập đoàn Alibaba - các nhà đầu tư Mỹ mua cổ phiếu Yahoo chỉ vì công ty tình cờ sở hữu 40% cổ phần Alibaba
đâu đó năm 2009 hoặc 2010 Jack Ma đã chuyển Alipay bấy giờ định giá 5 tỷ đôla khỏi tập đoàn Alibaba thành công ty Ant Group nổi tiếng ngày nay - dẫn đến tranh tụng một năm giữa Jack Ma và các cổ đông Alibaba
Jack Ma tranh luận rằng thương vụ cần thiết vì quy định Trung Quốc lên quyền sở hữu của người nước ngoài ở những công ty tài chính: Yahoo hỏi chấm??? "từ bao giờ thế???" - nhìn lại Yahoo dở ẹt trong những năm thoi thóp, có lẽ Jack Ma nói thật
năm 2011 hai bên dàn xếpL thương vụ đăng xuất đã có lợi cho Alipay - công ty có thể cái tiến và ra mắt những sản phẩm mới mà không bị hạn chế từ công ty mẹ cũ
Lợi thế của Ant
Alipay với Taobao cũng giống Paypal với eBay: Taobao đã đưa nhiều người đến với Alipay và giúp người ta cảm thấy thoải mái sử dụng Alipay
thứ hai là Alipay đã làm nhiều công tác kỹ thuật để tích hợp với những ngân hàng lớn ở Trung Quốc: từ năm 2005 nhóm phát triển đã làm với 2 ngân hàng lớn để tích hợp với những hệ thống nội bộ - khó nhưng thành công đã tạo đà lớn
thứ ba là nhờ tích hợp trên nên Alipay tạo điều kiện cho thanh toán và nhận tiền rất dễ: linh hoạt, tiện lợi, nhanh chóng
Alipay cũng không tính phí giao dịch: hợp với cách Taobao thành công trên thị trường - Taobao đánh bại eBay Trung Quốc vì không tính phí người bán liệt kê và bán hàng - đối lập với mạng lưới thanh toán như Visa, Mastercard và UnionPay [phiên bản Trung Quốc của hai mạng đầu] tính phí tỷ lệ phần trăm giá trị giao dịch
cuối cùng, Ant đăng xuất đã giúp tập trung vào tận dụng thành công của Alipay vào một nền tảng hoàn toàn là tài chính cho người dùng phổ thông: ra mắt một loạt sản phẩm đã khai thác được quy mô toàn quốc của Alipay
Bloomberg chia Ant Financial ra làm 4 mảng: chuyển tiền từ người mua cho người bán, đầu tư, vay từ một ngân hàng và mua bảo hiểm
theo cách nói doanh nghiệp, đấy là "ghi điểm và mở rộng" [land and expand]: đầu tiên ghi điểm với công chúng bằng một sản phẩm đình đám - đây là Alipay (hoặc có lẽ là Taobao của Alibaba) - sau đó đã gây được chú ý dư luận thì khai thác sản phẩm cao cấp ấy để bán những sản phẩm khác
khách hàng của Alipay giữ tiền thừa trong tài khoản mà không có lãi, cho nên Ant ra mắt quỹ Yu'ebao với tài sản tiền mặt 170 tỷ đôla lớn nhất Trung Quốc: người dùng Yu'ebao không thể rời khỏi hệ sinh thái trừ khi tự ngắt kết nối với HAI sản phẩm
những tập đoàn công nghệ Mỹ đều làm thế: Google ghi điểm nhờ công cụ tìm kiếm - sử dụng để bán ké Google Calendar, Google Docs, Gmail...
Facebook ghi điểm nhờ mạng xã hội và tận dụng để mở rộng Instagram
Salesforce mở rộng vào mảng B2B [doanh nghiệp với doanh nghiệp]
Ant gặp cạnh tranh mạnh trong mảng tài chính công nghệ: JD và Tencent cũng đi con đường tương tự sử dụng cũng những chiến lược ấy - Ant là con khỉ đột nặng 800 cân Anh nhưng lại không phải ngân hàng
Ngân hàng ở Trung Quốc
phần lớn các quốc gia có tứ trụ ngân hàng: Mỹ có Bank of America, Citigroup, Wells Fargo và JP Morgan Chase tổng cộng nắm 45% tiền gửi khách hàng Mỹ
ở Trung Quốc tứ trụ ngân hàng là Bank of China, China Construction Bank [ngân hàng xây dựng], ngân hàng nông nghiệp Trung Quốc và lớn nhất là ngân hàng công nghiệp và thương mại Trung Quốc: tổng cộng nắm 54% tổng tài sản ngành ngân hàng Trung Quốc - những tổ chức liên kết thân cận với chính phủ và nhờ thế được ngầm đảm bảo
đảm bảo ấy cũng khiến tứ trụ nằm trong số những công ty lãi nhất thế giới: tứ trụ ngân hàng Trung Quốc kiếm bộn - tiếp cận những khách hàng lộc lá nhất, ví dụ những doanh nghiệp sở hữu nhà nước có khả năng trả nợ được đảm bảo bởi chính phủ
tứ trụ ngân hàng cũng tận dụng lợi thế của những quy định ưu đãi họ
đối lại tứ trụ ngân hàng phục vụ làm nhạc cụ chính sách cho chính phủ: cải cách tài chính mới đây ở Trung Quốc thì đồng nghĩa với việc hệ thống ngân hàng Trung Quốc bị đời thực cạnh tranh [market exposure]
đảng cộng sản Trung Quốc đã liên tục nói muốn mở cửa thị trường tài chính: cho phép thêm sở hữu nước ngoài ở những công ty chứng khoán và kể cả vài ngân hàng - ví dụ Goldman Sachs hiện hoàn toàn sở hữu công ty chứng khoán Goldman Sachs Gao Hua [GSGH] sau 17 năm liên doanh sở hữu 51%
mặc dù cải cách, tứ trụ vẫn là công cụ chính sách: cực kỳ kết nối chính trị - chính phủ coi ấy là thiết yếu phải duy trì kiểm soát lên hệ thống ngân hàng - cho nên rất nhiều quy định phải tuân thủ
có thể là đối phó với rủi ro bị ngành ngân hàng phản đối, hoặc vì muốn giữ mình không gia nhập, Ant đã thay đổi từ trực tiếp chào bán dịch vụ tài chính sang thành một nền tảng điều hướng [facilitate] những dịch vụ ấy: ví dụ Yu'ebao - lãi suất gửi tiền mà Ant quảng cáo là từ những ngân hàng sở hữu chính phủ, không phải của Ant
nhờ thế, Ant tách biệt được mảng kinh doanh của mình khỏi chính phủ để hợp tác với các ngân hàng, đồng thời giữ được thanh danh là nền tảng công nghệ
đây cũng không hiếm: Square là công ty công nghệ tài chính của Jack Dorsey có mảng kinh doanh cho vay doanh nghiệp nhỏ - ngân hàng Celtic nho nhỏ ở bang Utah là đối tác của Square mới thực sự là chủ nợ - giúp Square "chào mời" khoản vay mà không bị áp đặt quy định
tất cả đều vui: cho đến khi khoản vay vỡ hụi và ngân hàng đối tác không nhận - ai sẽ trả? Square
Phát biểu
"tôi nghĩ là đằng nào cũng nghỉ hưu. Trên một diễn đàn không chính thức, tôi có thể tự do phát biểu và chia sẻ quan điểm chuyên môn của một người bình thường và không phải chuyên gia, cho các bạn tham khảo. Có lẽ thiếu chín chắn, sai và gây cười"
Jack Ma tranh luận phản đối việc nhắm mắt làm theo những quy định tài chính phương tây, đơn thuần chỉ vì châu Âu và Mỹ sử dụng: đặc biệt nêu tên hệ thống Bretton Woods và hiệp ước vốn Basel - nói rằng Basel hạn chế đổi mới sáng tạo ở châu Âu trong lĩnh vực luật pháp tài chính
"Hiệp ước vốn Basel thì giống một câu lạc bộ người già hơn. Hiệp ước muốn giải quyết vấn đề của hệ thống tài chính già cỗi đã hoạt động hàng thập kỷ và vấn đề của tính phức tạp hệ thống. Nhưng vấn đề của Trung Quốc thì ngược lại. Trung Quốc không phải là một rủi ro tài chính mang tính hệ thống... Tài chính của Trung Quốc thì giống như những quốc gia đang phát triển khác chỉ mới trưởng thành. Trong ngành tài chính, nó là thiếu niên, không có một hệ sinh thái trưởng thành, và chưa lớn hết"
sau đó Jack Ma trích lời chủ tịch Tập Cận Bình và tướng Tào Tháo trước khi nói tiếp đoạn phát biểu dưới đây có lẽ đã chọc giận các nhà làm luật
"giám sát và quản lý thì không giống nhau, chính sách và tài liệu cũng khác. Ngày nay có quá nhiều tài liệu ngăn cấm hoặc không được phép. Chính sách là để gây dựng những cơ chế và khuyến khích phát triển. Ngày nay ta cần những "chuyên gia chính sách" thay vì "chuyên gia tài liệu"."
Jack Ma nhắc rằng Taobao đã phải tự tạo nhiều chính sách riêng để đáp ứng thị trường nhanh chóng thay đổi trong mảng thương mại điện tử Trung Quốc
"khi độ phong phú và sâu sắc của cái mới đã vượt quá sức tưởng tượng của luật pháp, nó sẽ trở nên bất thường, và xã hội và thế giới sẽ rơi vào hỗn loạn"
nói về những ngân hàng, phần nhiều là đối tác tài chính quan trọng của Ant, Jack Ma rào trước đón sau
"ngân hàng ngày nay tiếp tục là những tiệm cầm đồ... thế kỷ trước thì ý tưởng này rất mạnh mẽ. Không có tài sản thế chấp và đảm bảo cho vay từ những ý tưởng mới ấy thì đã không có những tổ chức tài chính hôm nay và nền kinh tế Trung Quốc đã không phát triển như ngày nay sau 40 năm"
Jack Ma ngẫu hứng đề xuất thay thế khối ngân hàng Trung Quốc bằng một thuật toán chọn lọc mục tiêu [micro-targeted] dựa trên dữ liệu lớn
"tiệm cầm đồ thế chấp không thể đáp ứng nhu cầu tài chính cho sự phát triển của thế giới trong 30 năm tới. Ta phải sử dụng khả năng công nghệ hôm nay để thay thế tư duy tiệm cầm đồ bằng một hệ thống tín dụng dựa trên dữ liệu lớn"
lý do là những người nghèo không thể khởi nghiệp mà không nhận được chút tín dụng [credit] nào đó: nhưng người nghèo không thể được tín nhiệm [credit] để đi vay mà không có tài sản để thế chấp - phần lớn tín dụng sẵn sàng sẽ được trao cho những người vay không thực sự có nhu cầu lắm
ở các quốc gia khác thì những nhà làm chính sách đã vật lộn với vấn đề con gà quả trứng này: Jack Ma đề xuất giải pháp là thay thế nhân viên ngân hàng bằng một thuật toán - ý tưởng có lẽ không vui mấy với chục vạn nhân viên làm trong ngành ngân hàng Trung Quốc
Kết
ở Mỹ đã có tranh luận lớn về quyền lực của các công ty công nghệ khổng lồ: có nên thắt chặt quy định? Họ đang ngáng lối đổi mới sáng tạo? Có nên chia tách?
Trung Quốc đang bắt đầu những tranh luận tương tự về những tập đoàn khổng lồ riêng như Alibaba, Tencent và ByteDance
kế hoạch 5 năm lần thứ 13 của Trung Quốc (2016-2020) cho phát triển kinh tế xã hội đã hứa hẹn rằng chính phủ sẽ chỉ quy định nhẹ nhàng lên những công ty hoạt động trong mảng công nghệ và Ant đã tận dụng lợi thế này để tăng trưởng
giờ thì nhà sáng lập Jack Ma cao hứng nói linh tinh về giá trị của các nhà làm luật tài chính: lờ đi danh sách những khủng hoảng tài chính và quy định trong lịch sử thế giới - khủng hoảng tài chính có thể dễ dàng xảy ra ở những nước đang phát triển và Jack Ma có thể bay sang Hồng Kông để truy cập wikipedia
Jack Ma không chỉ thách thức ngân hàng mà còn chính phủ: những nhà làm luật có lẽ tức giận biết rằng Jack Ma có quan điểm như thế - nhóm tự do kinh tế của Tập Cận Bình đã đặt việc giảm rủi ro tài chính làm một trong những mục tiêu chính sách lớn
tức là bắt các ngân hàng thêm cởi mở về tình hình quỹ tài chính và nâng số vốn những ngân hàng ghi trên số sách để chống chịu những rủi ro vỡ nợ
từ lâu Ant đã tránh được những quy định ấy áp đặt vì cách thức Ant cơ cấu sản phẩm của mình: từ lâu Ant đã kiềm chế thành công - cho đến khi Jack Ma lỡ mồm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét