Trung Quốc với đất đai và tư bản thân hữu

Tư bản thân hữu ở đại lục
tư bản thân hữu là một hình thức tham nhũng, không phải hình thức tham nhũng duy nhất trong đảng cộng sản Trung Quốc nhưng là chủ đề tập trung của bài viết này

một số loại hình tham nhũng khác ví dụ như đưa hối lộ để được thăng chức

mặc dù có vẻ giống nhau nhưng tư bản thân hữu khác ở chỗ đã được tạo điều kiện thuận lợi để nảy nở trong bối cảnh kinh tế xã hội Trung Quốc

năm 1998 một trong những cải cách kinh tế ở Trung Quốc đã trao cho chính quyền cấp tỉnh quyền sở hữu hợp pháp tất cả đất đai trong vùng
nhớ rằng: ở đại lục, không ai thực sự có quyền sở hữu đất đai. Người ta chỉ đơn thuần được thuê/mượn đất trong một thời gian dài, giống với Hồng Kông và Singapore

chính quyền địa phương là chủ sở hữu cuối cùng của tất cả đất đai khu vực nằm trong phạm vi quyền hạn
ngành bất động sản được phi tập trung hoá ở Trung Quốc đã nhận trách nhiệm phân chia số đất đai ấy từ chính quyền trung ương - cho nên chính quyền địa phương, giờ đây, có thể sử dụng đất theo ý muốn

một trong những phương án sử dụng đất ấy là rao bán lại quyền dụng ích [quyền sử dụng đất - usufruct] nghĩa là người mua được làm mọi thứ với vật phẩm [đất] miễn là không được phá huỷ [đất]
vậy là: một bên, ta có quan chức địa phương cấp tỉnh/quận đột nhiên được trao cho khả năng được bán quyền sử dụng đất cho bất cứ ai

Khát vọng và ước mơ của quan chức địa phương
trên lý thuyết, chức sắc đảng ở đại lục được đề bạt dựa trên hiệu quả công tác kinh tế

trong giai đoạn cải cách, đảng cộng sản Trung Quốc, về căn bản, đã tổ chức một cuộc thi đấu: chức sắc tỉnh cạnh tranh nhau để đưa ra những sáng kiến hiệu quả nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương - người thắng được đề bạt, người thua bị loại
nhưng ai quyết định người thắng?
ấy là sếp - quan chức đảng trực tiếp đứng trên quyền

với chức sắc địa phương, được kiểm soát khả năng rao bán quyền sử dụng đất, muốn được đề bạt và cần phải gây ấn tượng với sếp trực tiếp trong đảng
lựa chọn hoặc là làm việc cật lực để ra mắt sáng kiến, chính sách và rồi cố gắng áp dụng và gây ấn tượng các sếp trong đảng

hoặc là kết hợp thêm bán cho các sếp trong đảng hoặc thân quyến các sếp một số quyền sử dụng đất ấy với giá rẻ mạt

đổi lại, được đề bạt lên cấp cao hơn trong hàng ngũ đảng
ấy là chuyện đã xảy ra: tư bản thân hữu đậm đà bản sắc Trung Quốc

Chu Vĩnh Khang làm giàu
từ năm 2000 đến năm 2009 gần một phần tư tổng số 2802 án tham nhũng được lên báo đảng là liên quan đến đất đai

án tham nhũng đất không phải chỉ là những mảnh đất trống trong trung tâm thành phố: đất không phải chỉ có giá trị để xây toà nhà chung cư lên và còn cả tài nguyên dưới lòng đất nữa

con trai của Chu Vĩnh Khang là Zhou Bin khởi nghiệp một công ty quỹ Holding và nhanh chóng nhận được những thương vụ béo bở

công ty quỹ Holding của Zhou Bin là để mua lại đất đai, giếng dầu và mỏ than với giá thấp hơn nhiều giá thị trường
bí thư tỉnh uỷ Vân Nam bấy giờ là Bai Enpei đã bị bắt giữ và khai nhận đã bán cho Zhou Bin đất và mỏ than ở tỉnh Tứ Xuyên và tỉnh Vân Nam

tài liệu phiên toà ghi nhận Zhou Bin chỉ phải trả 20 triệu đôla Mỹ cho số tài sản trị giá ít nhất 15 tỷ đôla
Jiang Jiemin, cựu giám đốc uỷ ban giám sát và quản lý tài sản nhà nước Trung Quốc, từng là phó thống đốc tỉnh Thanh Hải, đã bán cho Zhou Bin nhiều mảnh đất và cánh đồng dầu mỏ với giá hời

đổi lại Jiang Jiemin được đề bạt làm giám đốc điều hành của tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc, là sân nhà của Zhou

Thái tử Đảng
tháng 10 năm 2018 công trình nghiên cứu để bóc phốt "thái tử đảng" trên thị trường bất động sản Trung Quốc của Ting Chen và James Kai-sing Kung, đã nhìn vào những công ty có quan hệ với 134 thân quyến của 48 uỷ viên bộ chính trị và ban thường vụ bộ chính trị, hơn một nửa là vợ con của những uỷ viên ấy

ví dụ công ty bất động sản Dalian Wanda có quan hệ thân thiết với 4 uỷ viên thường trực bộ chính trị

tổng cộng có 3530 công ty như vậy từ năm 2004 đến năm 2016 đã mua tích luỹ được 650 tỷ đôla Mỹ giá trị bất động sản Trung Quốc với giá mua so với giá thị trường được giảm trung bình 57% và thậm chí lên đến 80% tuỳ cách phân tích dữ liệu
nghiên cứu cũng chỉ ra "điểm tích cực" là: nỗ lực nhiều năm chống tham nhũng của Tập Cận Bình đã mang lại hiệu quả để cắt giảm tỷ lệ chiết khấu [tỷ lệ giảm giá] này

nếu uỷ ban kỷ luật trung ương đảng CCDI tiến hành điều tra hoặc ở những nơi mà Tập Cận Bình chỉ định cho tin cẩn quản lý thì giá bán đất chỉ còn ưu đãi 7.5% cho các công ty của các thái tử Đảng

Kết
sau cùng thì chính phủ Trung Quốc chủ yếu kiếm tiền bằng thuế bất động sản và bán đất, khác với Hoa Kỳ nơi chính phủ kiếm thu nhập chủ yếu từ thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân

Thẩm Quyến là một nơi mà chính phủ Trung Quốc đang thử nghiệm kiếm tiền chủ yếu bằng thuế thu nhập - có lẽ là một phương án để chính phủ đại lục quản lý vấn nạn tham nhũng tốt hơn