năm 751 Đường Huyền Tông ban thưởng cho tướng An Lộc Sơn người Đột Quyết [Turk] một dinh thự với vàng bạc, bàn ghế xa xỉ
trên đường đi đánh Lạc Dương, An Lộc Sơn ra lệnh binh sĩ đối xử tử tế với những hàng tướng nhà Đường bị bắt ở những đồn bốt và thành trì; quân An Lộc Sơn đã lên đến 1 triệu người, bao gồm dân quân và nông dân
ngày 18 tháng 1 năm 756 quân An Lộc Sơn chiếm được Lạc Dương, lập ra nhà Yên, An Lộc Sơn tự xưng làm Yên đế
Vây hãm thành Yongqiu
mùa xuân năm 756 quân Yên công thành Yongqiu, nay là huyện Kỷ thành phố Khai Phong, nhưng bị quân Đường thủ được, chặn quân Yên tiếp cận hàng triệu nông dân và những ruộng lúa phía nam
mới đầu, trận Đồng Quan [Tong pass] cho thấy khó khăn hơn cả trận công thành Yongqiu, bấy giờ đồng thời diễn ra với việc tây tiến
địa hình đồi núi và thung lũng hẹp, quân Đường dưới chỉ huy của Cao Tiên Chi (ảnh dưới) và Phong Trường Thanh đã chống trả quân Yên, làm quân Yên tổn thất nặng nề
tướng quốc Dương Quốc Trung [Yang Guozhong] tên thật Dương Chiêu, người có tham gia xét xử tội chết của 2 tướng trên và đã chấp thuận đề nghị của Biên Lệnh Thành xử tội chết, đã giao quyền chỉ huy quân Đường ở Trường An cho Kha Thư Hàn [Geshu Han] chống trả, bằng cách giao chiến quân Yên trên chiến trường
quân Yên tràn qua Đồng Quan, Đường Huyền Tông bị đông xưởng đe doạ tạo phản, nếu không đồng ý tru di cả họ của Dương Chiêu, trong đó có Dương Quý Phi (ảnh dưới) là em họ của Dương Quốc Trung
ngày 29 tháng 1 năm 757 tướng An Khánh Tự hành thích An Lộc Sơn và chiếm ngôi Yên đế, trong thời gian diễn ra trận Tuy Dương tháng 10 năm 756 đến tháng 10 năm 757
Uẩn khúc “giết 3 vạn dân thường nuôi quân” chấn động Đường triều
ngày 10 tháng 4 năm 759 Sử Tư Minh [Shi Siming] giết chết An Khánh Tự
ngày 18 tháng 4 năm 761 đến lượt Sử Triều Nghĩa giết cha Sử Tư Minh để cướp ngôi
khác với An Khánh Tự và Sử Tư Minh ưa chuộng bạo lực, cả hai đã đi ngược lại những chính sách của An Lộc Sơn ban đầu, ví dụ thu phục tướng lĩnh nhà Đường bắt giữ được; thì Sử Triều Nghĩa được coi là rộng lượng hơn, đã khôi phục nhiều chính sách của An Lộc Sơn, và cho thấy cởi mở hơn khi tiếp nhận chỉ trích từ thuộc cấp
ngày 17 tháng 2 năm 763 đến lượt Sử Triều Nghĩa bị giết
trong thời gian ấy, Đường Huyền Tông cũng bị cướp ngôi, trước khi chết ngày 3 tháng 5 năm 762, bởi con trai Đường Túc Tông (ảnh dưới)
từ năm 755 đến 763 báo cáo 36 triệu người Trung Quốc mất tích, sử gia bảo thủ nhất cũng ước tính ít nhất 13 triệu người Trung Quốc bị giết; cũng lưu ý rằng cả 2 phe tham chiến đã tuyển dụng lính đánh thuê nước ngoài vào hàng ngũ, cho nên con số tử vong còn cao hơn
thế kỷ 8 dân số thế giới chỉ 200 triệu, so với tỷ lệ của thế chiến thứ hai thì Loạn An Sử đã giết hại gấp 4 lần số nạn nhân bình quân đầu người, nếu giả sử con số 13 triệu người chết là chính xác
thiệt mạng, suy giảm chất lượng sống và mất những vùng miền phía Tây cho những người ngoài cuộc 'thừa nước đục thả câu', dân số Trung Quốc đâu đó 50 triệu ở thời điểm Loạn An Sử đã không khôi phục trước thời nhà Minh năm 1368-1644
- hoàng đế Trung Quốc nắm quyền lực tuyệt đối, không dung thứ chỉ trích (đối ngược Khổng giáo)
- thường dân sẽ gặp khó khăn hơn nếu muốn thăng tiến xã hội - khiến giới chức sắc chỉ dành cho ai sinh ra ở tầng lớp cao quý
- từ thời nhà Tống đến nhà Thanh, sĩ quan quân đội bị ngờ vực, thậm chí nếu có là quan hệ ruột thịt
- khôi phục và mở rộng hình phạt tử hình, thế kỷ 9 trình làng hình phạt lăng trì
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét