Mặc Đốn Thiền Vu và bộ lạc du mục Hung Nô uy hiếp Trung Quốc

ngày 18 tháng 08 năm 2022
sau khi lật đổ người Nguyệt Chi, người Hung Nô thống trị đồng cỏ Đông Á giữa cao nguyên Mông Cổ

Hung Nô là tên gọi chung chỉ các bộ lạc du mục ở khu vực Trung Á thời kỳ cổ đại, địa bàn sống chủ yếu tại các khu vực thuộc miền nam Siberia, miền tây Mãn Châu và các tỉnh, khu tự trị ngày nay của Trung Quốc là Nội Mông, Cam Túc và Tân Cương

gốc dân Hung Nô, những gì chúng ta biết được chủ yếu lấy từ các tư liệu lịch sử bằng tiếng Hán. Sử ký của Tư Mã Thiên thì cho rằng người Hung Nô là các hậu duệ của con trai của vua Kiệt, vị vua cuối cùng của nhà Hạ, do những khác biệt và xung đột nội bộ nên đã di tản lên cư trú ở những vùng thảo nguyên phía bắc
thời Xuân Thu – Chiến Quốc, Hung Nô là những bộ lạc liên kết lỏng lẻo với nhau, dưới sự cai trị của các tộc trưởng gọi là thiền vu. Sau khi nhất thống Trung Nguyên, Tần Thủy Hoàng đã xây dựng Vạn Lý Trường Thành và cử các tướng lĩnh bắc phạt, đẩy lui các bộ lạc Hung Nô đến tận các vùng lãnh thổ xa xôi, sát biên giới với Nga hiện nay
hơn một thập kỷ, người Hung Nô không hề gây ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với phương Nam. Nhưng điều này đã thực sự thay đổi khi các bộ lạc Hung Nô ở phương Bắc được thu về một mối dưới sự lãnh đạo của Mặc Đốn thiền vu

Thống lĩnh Hung Nô
năm 234 trước công nguyên, Mặc Đốn thiền vu [Modu Chanyu] sinh ra là con trưởng của thiền vu Đầu Mạn
thiền vu Đầu Mạn [Touman Chanyu] sủng ái một người vợ bé và con trai của người này, nên đã phế trưởng lập thứ bằng việc đưa Mặc Đốn đến làm con tin cho bộ tộc Nguyệt Chi
theo sử liệu Trung Quốc, Đầu Mạn đã phát động chiến tranh với bộ tộc Nguyệt Chi để trừ khử chính con trai của mình. Nhưng do đã dự cảm từ trước về một điều chẳng lành, Mặc Đốn đã tranh thủ vào đúng đêm Đầu Mạn tấn công vào lãnh thổ của Nguyệt Chi để đánh cắp một con ngựa và chạy về Hung Nô
Đầu Mạn Thiền Vu thấy Mặc Đốn đột nhiên trở về thì nóng ruột, nhưng ngoài mặt vẫn khen con trai mình dũng cảm và giao cho chỉ huy một đội 1 vạn kỵ binh
nắm binh lực trong tay, Mặc Đốn dùng kỷ luật thép để huấn luyện đội kỵ binh trở thành những chiến binh trung thành, sáng tạo ra một tấm lệnh bài gọi là “minh đích” và ra lệnh cho quân sĩ hễ chỉ “minh đích” vào đâu thì phải nhất loạt bắn tên vào đó, sai lệnh sẽ chém không tha
“Mặc Đốn lấy minh đích tự bắn con ngựa tốt của mình, tả hữu có kẻ không dám bắn, Mặc Đốn bèn chém kẻ không bắn ngựa tốt. Được mấy chốc, lại lấy minh đích tự bắn người vợ yêu của mình, tả hữu có vẻ sợ, không dám bắn, Mặc Đốn lại chém kẻ đó. Được mấy chốc, Mặc Đốn ra săn, lấy minh đích bắn con ngựa tốt của thiền vu, tả hữu đều bắn con ngựa đó.” - Tư Mã Thiên – Sử Ký
lần nọ, thiền vu Đầu Mạn rủ con trai đi săn bắn bên ngoài. Chớp cơ hội ngàn vàng để ra tay, Mặc Đốn mang theo thủ hạ bám theo sau, và chờ đúng thời cơ để ra lệnh “minh đích” bắn vào Đầu Mạn thiền vu
hạ thủ được cha mình, Mặc Đốn ngay lập tức giành lấy ngôi thiền vu, trở thành bá chủ Hung Nô thống lĩnh toàn bộ khu vực phía bắc rộng lớn

Chinh phạt thảo nguyên
hay tin Mặc Đốn lên ngôi, bộ tộc Đông Hồ muốn dò xét thực lực của Hung Nô, nên đã liên tục phái sứ giả sang bắt Mặc Đốn phải nộp nhiều cống phẩm quý như ngựa chạy ngàn dặm, đến cả các vợ bé của Mặc Đốn
một thời gian, Đông Hồ lại sai sứ đến xin được lấy một khoảng đất không người ở, rộng ngàn dặm ở giữa lãnh thổ Hung Nô. Có cớ động binh, Mặc Đốn tụ họp các bầy tôi và tuyên bố: “Đất là cái gốc của nước, sao lại cho nó!” và chính thức phát động chiến tranh
người Đông Hồ chủ quan coi nhẹ Mặc Đốn, không kịp sắm sửa binh mã. Đội quân thiện chiến của Hung Nô dễ dàng đại phá Đông Hồ, bắt được vô số người và gia súc đem về nước
Mặc Đốn tiếp tục đem quân chinh phạt và đánh bại các bộ tộc Nguyệt Chi, Lâu Phiền ở phía Nam, thu hồi lại hết phần lãnh thổ mà nhà Tần cưỡng chiếm trước kia; thậm chí đánh đến tận phần lãnh thổ phía nam sông Hoàng Hà, sát lãnh thổ người Hán, bấy giờ Hạng Vũ đang nội chiến Lưu Bang nên hoàn toàn bất lực trước sự tung hoành của quân Hung Nô
năm 203 trước công nguyên, Mặc Đốn đã chinh phạt hoặc thu phục toàn bộ các bộ lạc du mục ở phương Bắc, mở rộng lãnh thổ Hung Nô đến một mức độ lớn 'không thể tin nổi'

Chiến tranh Hán - Hung Nô
thời Chiến Quốc, văn minh Trung Quốc đã bắt đầu chiến sự với các bộ lạc du mục, sau này trở thành liên bang Hung Nô; nhiều vương triều đã xây dựng những trường thành phòng thủ chống quân cướp bóc đến từ đồng cỏ Mông Cổ
năm 215 TCN, tướng Mông Điềm đánh đuổi bộ lạc Hung Nô khỏi cao nguyên Ordos
năm 202 TCN lập nhà Tây Hán, Lưu Bang bị quân Hung Nô bẫy ở trận chiến Bạch Đằng
theo Dân Việt