An Wang và phòng thí nghiệm Wang

An Wang là một kỹ sư giỏi và một doanh nhân sáng dạ

câu chuyện khởi nghiệp phòng thí nghiệm Wang là một câu chuyện Mỹ - một người di cư từ Trung Quốc đã từ tay trắng trở thành một tỷ phú, chỉ để sau đó lại mất hết tất cả

An Wang sinh năm 1920 trong một gia đình thượng-trung lưu ở Thượng Hải có cha là Lin-Yu Wang một thầy giáo và cũng là một thầy thuốc Đông Y

gia đình của Wang đã tản cư nhiều lần trong những năm ấy để chạy trước khỏi xung đột giữa quốc dân đảng của Tưởng Giới Thạch và đảng cộng sản của Mao Trạch Đông

bấy giờ không có lớp 1 và lớp 2 nên Wang bắt đầu đi học lớp 3 và nhỏ hơn 2 tuổi so với bạn học đồng trang lứa: nhưng Wang vẫn giỏi toán và khoa học, mặc dù không giỏi những môn học khác

lúc Wang 9 tuổi, cha mẹ ông cân nhắc giữa gửi ông đi học trường trung học cơ sở hoặc cho ông học lại lớp 6 (ảnh dưới là mẹ Z.W Chien và dì/cô của Wang) thì Wang đã tự quyết, tham dự cuộc thi vào trung học cơ sở và đạt hạng nhất

vài năm sau, Wang thi vào trường trung học phổ thông tỉnh Thượng Hải, ngày nay là trường trung học phổ thông Thượng Hải, và xa gia đình ở tuổi 13 để đi học

kém 2 tuổi so với bạn đồng môn, Wang học trung học khá lặng lẽ và tách biệt, không chơi những môn đồng đội như bóng bàn: vẫn giỏi toán và khoa học nhưng gặp khó những môn học khác như tiếng Trung và tiếng Anh - đến tuổi trưởng thành Wang vẫn kém tiếng Anh

sau khi thi lọt hạng 10 học sinh xuất sắc nhất lớp, Wang 16 tuổi nhận học bổng trường đại học giao thông, bấy giờ được coi là MIT của Trung Quốc: sau nội chiến Trung Quốc, ngôi trường đã chia tách - thành hiện nay là trường đại học giao thông Thượng Hải và trường đại học giao thông Dương Minh ở Đài Loan

cuối năm 1936 Nhật Bản đang xâm lược Trung Quốc: trường đại học và gia đình Wang đã tản cư đến khu tô giới Pháp ở Thượng Hải - bố mẹ và chị gái tử nạn trong chiến tranh loạn lạc, Wang tốt nghiệp hạng đầu lớp năm 1940

tốt nghiệp, Wang gia nhập doanh nghiệp radio trung ương Trung Quốc để phát triển radio cho quân đội: ông làm việc ở thành phố Quế Lâm tỉnh Quảng Tây, nằm trong phạm vi Nhật Bản ném bom - thỉnh thoảng, ông và nhóm đã phải lẩn náu trong những hang núi đá vôi sâu trong Quế Lâm để tránh bom

sau này, chủ tịch công ty đã nói với vợ Lorraine Chiu của Wang rằng: "nhìn Wang, cậu ấy rất yên lặng nhưng luôn luôn suy nghĩ. Chúng ta phải ủng hộ cậu ấy tiến thân. Cậu ấy rất thông minh. Cậu ấy sẽ thành công vào một ngày nào đó"

năm 1944 Nhật Bản chiếm được Quế Lâm: Wang và các đồng nghiệp chạy về thành phố Trùng Khánh - không lâu sau, chính phủ Trung Quốc tổ chức cuộc thi tuyển nhân tài để gửi đi Mỹ du học và Wang trúng tuyển

Mỹ
năm 1945 Wang đến Harvard học vật lý ứng dụng và chỉ sau 13 tháng đã nhận được bằng tiến sĩ

Wang gặp cô Lorraine Chiu xuất thân danh gia vọng tộc ở Thượng Hải và đã cưới sau khoảng thời gian hẹn hò ngắn: 2 người có 3 con là Fred, Courtney và Juliette

nhận bằng tiến sĩ, Wang tham dự phòng thí nghiệm điện toán Harvard để làm cho dự án Mark 1 là một trong những máy điện toán mạnh nhất thế giới bấy giờ, dưới dẫn dắt của Howard Aiken (ảnh dưới: ngồi giữa)

ở dự án Mark 1, Wang đã phải tìm cách giải quyết những vấn đề lưu trữ và đọc lượng lớn thông tin đã lưu trữ, mà không cần sử dụng những bước cơ học rườm rà

Bộ nhớ kiểu lõi / nhẫn từ
bấy giờ, dữ liệu được lưu trữ trong những băng từ: đọc thông tin đã được lưu trữ sẽ khử từ những băng từ ấy và phá hủy thông tin

Wang nhớ lại: "trong khi đi bộ ngoài sân trường Harvard, tôi đã nhận ra rằng phá hủy thông tin trong khi đọc không phải vấn đề... Ta có thể đơn giản viết lại thông tin ấy ngay lập tức sau đó mà không có đánh đổi nào hay bị chậm trễ nào"

sau đó, ý tưởng ấy đã được hợp vào bộ nhớ kiểu lõi từ: kế tục bộ nhớ trống từ và là tổ tiên của RAM

năm 1949 Wang được vợ khích lệ đã đăng ký một bản quyền cho ý tưởng này: ngày nay có những chính sách trường đại học cho việc ấy nhưng bấy giờ Harvard chỉ dành quyền đăng ký bản quyền liên quan đến y tế cộng đồng

đơn đăng ký bản quyền sáng chế của Wang đã chọc giận những đồng nghiệp phòng thí nghiệm Harvard - những người tin rằng kiến thức ấy nên được phổ cập ra công chúng: sau này Howard Aiken nói rằng Wang đã lấy đồ của Harvard chạy đi và nhận vơ ấy là của mình

Phòng thí nghiệm Wang
năm 1950 Harvard bắt đầu rời bỏ những lĩnh vực có ứng dụng thương mại: trong đó có máy tính - tiến sĩ Wang bất đồng với quyết định ấy

Wang muốn khởi nghiệp công ty riêng, bạn bè can ngăn: ở Mỹ, đạo luật loại trừ người Trung Quốc vừa mới bãi bỏ, từ lâu đã xếp xó người Hoa vào thứ công dân hạng hai chỉ giành cho công việc giặt giũ và nhà hàng

sau này, khi một nhân viên cấp cao thẳng thừng khuyến nghị ngài chủ tịch Wang đổi tên công ty thành cái tên "Mỹ" hơn, Wang giận dữ trả lời bằng tiếng Anh lắp bắp: "nếu anh không thích tên công ty thì anh hãy đi làm cho công ty khác có cái tên anh thích hơn"

tháng 4 năm 1951 Wang rời Harvard, bỏ lại công việc lương 5400 đôla thường niên, thời điểm vợ Lorraine vừa mới sinh con trai đầu lòng Fred (ảnh dưới: Fred năm 2005)

Vạn sự khởi đầu nan
thành lập ngày 30 tháng 6 năm 1951, công ty Wang Laboratories có quỹ 600 đôla Mỹ và Wang là nhân viên duy nhất: công ty bắt đầu làm sản xuất và bán những bộ nhớ nhẫn từ/ kiểu lõi với giá 4 đôla

là nhân viên duy nhất, Wang tự làm việc bán hàng: lần lượt gọi điện hoặc viết thư trình bày sản phẩm cho khách hàng - năm 1952 Wang liên lạc với IBM để đăng ký bản quyền đang chờ của ông về bộ nhớ kiểu lõi

hãng IBM bắt đầu sử dụng bộ nhớ cho những máy tính điện tử: đàm phán đã diễn ra cả một năm - Wang đã nhận giảng dạy lớp buổi tối để có thêm thu nhập

dần dần, Wang đã có tiếng tăm và nhận được những công việc cố vấn tuỳ chỉnh [custom] - Wang nói với khách hàng rằng: "trước tiên, các anh cho tôi xem tất cả phương cách các anh biết làm nó như thế nào, xong, tôi sẽ cho các anh xem các anh có thể làm nó tốt hơn như thế nào"

Danh tiếng
dần dà, Wang nhận được thêm đơn hàng thiết kế tuỳ chỉnh: năm 1953 ông ký một hợp đồng với IBM nhận doanh thu cố vấn và một quyền chọn tương lai IBM sẽ mua bằng sáng chế của Wang - hợp đồng đã cho công ty nguồn thu nhập ổn định để tuyển dụng nhân viên

Wang ám ảnh với mọi thứ nhỏ nhặt trong công ty, thậm chí tự xem tất cả thư công ty nhận được: Wang là nhà quản lý vi mô, giám sát quá mức đối với nhân viên và coi công ty là thứ mình hoàn toàn kiểm soát - sau này, phong cách của ông đã truyền lại cho con trai

Bằng sáng chế
năm 1955 IBM trả Wang đâu đó 400 000 - 500 000 đôla Mỹ tương đương 4.4 - 5.5 triệu đôla Mỹ ngày nay cho bằng sáng chế của ông: những bằng sáng chế ấy của Wang chỉ bao gồm một mảnh nhỏ của sản phẩm bộ nhớ kiểu lõi

IBM đã trả Jay Wright Forrester đến 13 triệu đôla cho ứng dụng thực tiễn và hoàn thiện hơn của ý tưởng - khiến Wang tự dằn vặt vì đã vuột mất cơ hội, nói với một người bạn rằng: "tại sao tôi không nghĩ đến nhỉ?"

Máy đánh chữ [Linasec]
đầu thập niên 1960 Wang đối tác với Compugraphic trụ sở Boston: là công ty nhỏ có một ý tưởng một máy dãn gióng hàng chữ để bán cho các nhà xuất bản - Wang giúp thiết kế và sản xuất máy ấy, được Compugraphic bán với tên gọi là chiếc Linasec, viết tắt cho "hàng mỗi giây" [line per second]

chiếc Linasec bán chạy: năm 1962 Wang Laboratories kiếm được 427000 đôla doanh thu

năm 1963 Wang Laboratories kiếm được 643000 đôla doanh thu và năm 1964 đạt 1.4 triệu đôla doanh thu

thành công nhưng bị chia sẻ thương hiệu, khi các đối thủ cạnh tranh xuất hiện trên thị trường, Wang từ chối đề nghị của Compugraphic hạ giá bán: cho nên Compugraphic bắt đầu tự sản xuất máy và cắt Wang khỏi nguồn doanh thu một triệu đôla thêm sau này - Wang nói với Compugraphic là đã đăng ký bản quyền thiết kế ban đầu của máy và đe doạ một vụ kiện vi phạm bản quyền

vụ kiện đã không xảy ra, dù sao cũng cho thấy phong cách cứng đầu của Wang

Máy tính logarit [LOCI]
ngành máy tính đang chuyển dịch từ cơ học sang điện tử dựa trên bóng bán dẫn thể rắn: Wang muốn tận dụng xu hướng, sản xuất một máy tính nhỏ hơn nhiều so với máy tính mainframe mà vẫn giữ được chức năng - Wang sử dụng logarit tự nhiên làm phương cách cách để nhân chia hai số

nhưng làm sao có được logarit ấy? Có một cách là lấy bảng những giá trị logarit thông dụng và lưu trữ nó vào bộ nhớ máy tính - nhưng sẽ ngốn bộ nhớ

tiến sĩ Wang và đồng nghiệp đã phát triển một bộ logic bóng bán dẫn được đăng ký bản quyền - có thể tính được giá trị logarit tự nhiên của bất cứ số nào với chỉ 6 giá trị logarit tự nhiên là 10, 2, 0.9, 1.01, 0.999 và 1.0001

6 giá trị trên có thể được lưu trữ trên bộ nhớ chỉ đọc [ROM - read only memory] và Wang ra mắt công cụ tính logarit [LOCI - logarithmic calculate instrument] mở bán tháng 1 năm 1965

chiếc máy nhỏ nhưng mạnh: có thể tính những phép logarit khó chỉ sử dụng chưa đến 300 bóng bán dẫn logic - máy bán được 10-20 chiếc mỗi tháng với giá 6500 đôla cho các phòng thí nghiệm khoa học mặc dù bàn phím cứng nhắc khó dùng và cần kiến thức về logarit

Wang 300
năm 1966 chiếc Wang 300 ra mắt và bán chạy với giá chỉ 1695 đôla cho cả các nhà khoa học, nghiên cứu sinh lẫn nhà môi giới chứng khoán và công ty bảo hiểm

ở phố Wall chiếc Wang 300 đã trở thành huyền thoại vì khám phá một lỗi tính trong một bảng giao dịch trái phiếu đã được sử dụng suốt 3 thập kỷ: mọi người đùa rằng Wang viết tắt cho "máy nghiền số cục mịch" [wild ass number grinder]

năm 1965 doanh thu đạt 2.5 triệu đôla thì năm 1967 đã được 6.9 triệu đôla và Wang Laboratories lên sàn chứng khoán trong một vụ IPO đình đám - cổ phần Wang sở hữu bấy giờ đáng giá 50 triệu đôla

Điều lớn tiếp theo
năm 1968 ra mắt ngôn ngữ lập trình BASIC đã thuyết phục được Wang rằng ấy sẽ làm thành một chiếc máy tính: ông mua lại công ty Phil Hankins Inc chuyên xử lý dữ liệu - họ bắt đầu làm 2 máy tính mới là chiếc Wang 700 và Wang 3300 BASIC

rồi Hewlett-Packard ra mắt chiếc máy tính [calculator] HP9100 thực sự là máy điện toán [computer] nhưng hãng HP quyết định gọi nó là máy tính [calculator] vì chỉ hãng IBM mới chế tạo máy điện toán [computer]

chiếc HP9100 có màn hình ống tia âm cực [CRT - cathode ray tube], bộ lưu trữ thẻ từ

giữa năm 1969 Wang ra mắt chiếc 700 cũng gọi là máy tính [calculator] thay vì gọi là máy điện toán [computer] và đem lại cho Wang Laboratories đến 25 triệu đôla doanh thu

năm 1971 chiếc Wang 300 đã suy giảm, chỉ bán được giá 600 đôla một chiếc: năm ấy Intel ra mắt chip vi xử lý đầu tiên - các chuyên gia dự đoán tương lai sẽ đặt toàn bộ chiếc máy tính [calculator] lên một chip duy nhất, tiến sĩ Wang đoán giá bán chiếc Wang 300 sẽ giảm chỉ còn 100 đôla

năm 1971 Wang quyết định rút khỏi thị trường máy tính [calculator]: bắt đầu với những thị trường hạ cấp - quyết định có vẻ điên rồ vì bấy giờ máy tính chiếm 75% tổng doanh thu Wang Laboratories, nhưng Wang tự tin biết rằng máy điện toán là tương lai và ông có 2 hướng đi

2 con đường
Wang phát triển 2 sản phẩm máy điện toán cho 2 mảng thị trường: một là máy tính thông dụng, chiếc Wang 3300 BASIC ra mắt năm 1970 được gọi là máy điện toán làm tính [calculating computer] đã không thành công, mất 40 phút lập trình và phải tải chương trình vào máy nhờ sử dụng giấy

hai là Wang Laboratories chế tạo máy xử lý văn bản: cạnh tranh với máy gõ chữ điện băng từ Selectric của hãng IBM bán cho khách hàng doanh nghiệp - bấy giờ IBM chiếm 80% thị trường xử lý văn bản nhưng hãng không đặc biệt chú ý vào mảng ấy lắm

phiên bản đầu tiên là máy xử lý văn bản Wang 1200 hay gọi tắt là mẫu 1200 ra mắt tháng 11 năm 1971 thực ra là chiếc Wang 700 đã chỉnh sửa và kết nối với một máy gõ chữ điện Selectric

máy gõ chữ là để hiện hình những chữ cái gõ xuống: nhưng không may là kết nối đã ngắt vì một linh kiện hoạt động không đúng và gây ra những vấn đề tin cậy sản phẩm - sau rốt, công ty đã sửa được lỗi nhưng doanh số vẫn gây thất vọng

Wang 2200
tháng 5 năm 1973 Wang ra mắt kế nhiệm cho chiếc 3300 BASIC là máy 2200 cũng sử dụng ngôn ngữ lập trình BASIC nhưng lưu trữ thông tin chương trình trên những chip bộ nhớ chỉ đọc [ROM - read only memory] của Intel và giúp chiếc máy có khả năng mở máy [wake] nhanh

chiếc 2200 bán giá 6000-8000 đôla hợp ví doanh nghiệp nhỏ và đã bán chạy trong một thập kỷ rưỡi

Xử lý văn bản Wang
tháng 9 năm 1975 tiến sĩ Wang gọi 2 nhân viên sản phẩm giàu kinh nghiệm là Harold Koplow (ảnh dưới) và David Moros lên đề nghị họ thử lại sau thất bại của máy gõ chữ Wang 1200

hai nhân viên đã thiết kế lại hệ thống để mạnh mẽ, có khả năng nâng cấp và rất dễ sử dụng: phát triển một mạng lưới những máy mạnh mẽ - mỗi máy được trang bị vi xử lý 8080 Intel riêng và có thể chia sẻ văn bản hoặc gửi tài liệu đến một đơn vị lưu trữ trung tâm - và bỏ hẳn Selectric của IBM để thay vào đó sử dụng màn hình CRT

và cuối cùng, họ đơn giản hoá: những máy xử lý văn bản trước đó cần những người thư ký sẽ học nhiều đoạn mã để làm việc biên tập hoặc những việc định dạng [format] - hệ thống mới sẽ hiển thị những gợi ý và một hệ thống bảng chọn để điều hành [navigate]

năm 1976 hệ thống xử lý văn bản Wang [WPS - Wang word process system] ra mắt đã cứu công ty Wang Laboratories khỏi bờ vực phá sản: hãng kế toán Touche Ross ký hợp đồng 142000 đôla đặt hàng trước khi sản phẩm hoàn thiện

WPS ra mắt ở một triển lãm thương mại New York, người ta sắp hàng dài chờ xem thiết bị mới

máy tính nhỏ VS
năm 1977 ra mắt sản phẩm máy điện toán [computer] nhỏ VS gặt hái thành công: nhỏ và rẻ hơn những máy tính mainframe của IBM - không cần nhóm kỹ thuật viên lớn mà vẫn đủ mạnh để chạy những ứng dụng thương mại như bảng tính

chiếc VS cạnh tranh lại dòng máy tính VAX của công ty Digital Equipment

chiếc VS mạnh gần ngang máy tính mainframe, căn bản được tạo mẫu theo chiếc IBM 360 nhưng tiến sĩ Wang tránh né nêu lên

3 sản phẩm thành công là máy tính 2200 thông dụng, máy WPS xử lý văn bản và máy tính VS nhỏ đã mang lại hàng tỷ đôla cho Wang Laboratories

Chiến dịch quảng cáo
cuối thập niên 1970 Wang là công ty lớn nhất thế giới bán những hệ thống xử lý văn bản trang bị màn hình CRT nhưng Wang Laboratories chủ yếu vẫn... vô danh: phần lớn ai nếu biết thì cũng chỉ nghe đến Wang là công ty chế tạo máy tính [calculator]

năm 1978 Wang Laboratories mở chiến dịch quảng cáo rầm rộ 3 tháng trên truyền hình: đặt công ty lên vị thế nhà tiên phong chế tạo máy điện toán [computer]

chiến dịch lên đỉnh điểm là một quảng cáo nửa phút Siêu cúp bóng bầu dục Mỹ tốn kém 150 000 đôla Mỹ tương đương 5000 đôla mỗi giây

mặc dù chỉ là hãng chế tạo máy điện toán lớn thứ 32 thế giới, Wang Laboratories là công ty duy nhất lên quảng cáo trên tivi ngoại trừ IBM

đoạn quảng cáo "David đấu với Goliath" của Wang đã trực tiếp chỉ vào IBM và gây chú ý: hàng chục triệu người đã xem - nhận thức về thương hiệu Wang đã tăng từ 3% lên đến 14% - thành công đến nỗi các giám đốc của Wang Laboratories không dám công bố hiệu quả của chiến dịch vì sợ bị bắt chước

từ năm 1978 đến 1980 doanh thu của Wang Laboratories lại nhân đôi, và hai năm sau đó lại nhân đôi tiếp: doanh thu đạt 1 tỷ đôla năm 1982 và 2 tỷ đôla năm 1984

80% doanh nghiệp lớn nhất Mỹ mua thiết bị Wang: năm 1983 gần nửa doanh thu của Wang Laboratories là từ danh sách Fortune 500

Kế nhiệm
năm 1982 tiến sĩ Wang đã ít đến công ty và năm 1983 chính thức nghỉ hưu, vẫn giữ chức chủ tịch để nhân viên bán hàng 16 năm kỳ cựu John A.Cunningham (ảnh dưới: bên trái) lãnh đạo

Lorraine (ảnh dưới ở giữa) gọi Cunningham là "đứa con trai Mỹ" của gia đình Wang: Cunningham gây dựng được đội ngũ bán hàng đáng kính và mạnh mẽ - nhưng khoảng trống của tiến sĩ Wang cũng khó khoả lấp, ông là trưởng bộ phận phát triển sản phẩm, sát sao làm việc hằng ngày để tạo nên những sản phẩm thành công nhất của hãng, ước tính tiến sĩ Wang giành 65% cuộc đời mình ở công ty

tiến sĩ Wang không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn là quản lý hoạt động nghiên cứu phát triển - kế nhiệm ông sẽ là việc khó

Fred
giống cha thì con trai cả Fred Wang cũng giỏi toán và khoa học nhưng không giỏi những môn học khác: khác cha thì Fred lớn lên giàu có với những đặc quyền - cha mẹ đều mạnh mẽ phong cách châu Á đã thúc giục Fred học Harvard còn Fred chỉ vào được Brown cũng là trường đại học tốt nhưng mẹ Lorraine không chấp nhận đã thúc giục Fred lấy bằng tiến sĩ Harvard

Fred đổi chuyên ngành học 6-8 lần: tốt nghiệp, anh không chắc muốn làm gì nên mặc định đã làm toàn thời gian cho công ty nhà [Wang Laboratories] ở vị trí lập trình viên cấp thấp 2 năm rồi chuyển sang vị trí quảng cáo

sau đó, Fred bỏ vị trí quảng cáo để lẽo đéo theo cha An Wang đi quanh công ty như một "trợ lý" [gofer] cao cấp

năm 1978 An Wang ngồi lại nói chuyện với Fred 28 tuổi để giải thích kế hoạch cho Fred và sau này là Courtney thừa kế lại công ty Wang Labs

năm 1980 tiến sĩ đặt con trai chịu trách nhiệm phòng nghiên cứu phát triển nhưng Fred thì không được như cha: đặt Fred vào vị trí sánh ngang cha An Wang và Cunningham hoá ra đã trở thành thảm hoạ

Bước ngoặt
tháng 10 năm 1983 Wang Labs công bố 14 sản phẩm mới với hi vọng đấu được IBM: quan trọng nhất là máy điện toán ảnh chuyên nghiệp Wang được trang bị công nghệ xử lý ảnh để làm tác vụ hình ảnh trong thời gian thực

sản phẩm khác có Wang Office là phần mềm cho phép nhiều máy liên lạc với nhau: thị trường nồng nhiệt đón nhận - cổ phiếu Wang vọt tăng đến 36.5 đôla ngay lập tức sau công bố sản phẩm

năm 1984 giá cổ phiếu Wang Labs đạt đỉnh 42.5 đôla và cổ phần của tiến sĩ Wang đạt giá trị 1.6 tỷ đôla giúp ông thành người giàu nhất vùng New England và thứ 5 nước Mỹ

Gia đình
vấn đề là tất cả sản phẩm ra mắt tháng 10 năm 1983 đã bị trễ: có cái muộn hàng năm trời - Fred đã nóng vội công bố quá sớm - chậm trễ đã gây hại cho tín nhiệm của Fred cả trong và ngoài công ty

cạnh tranh thì khốc liệt: cách đó 2 năm IBM ra mắt máy tính cá nhân đã giành chú ý lớn trên toàn cầu - có phần mềm soạn văn bản và bảng tính

An Wang kháng cự máy tính cá nhân: cho rằng nó sẽ là một máy tính [calculator] khác - sau rốt Fred thúc giục công ty chế tạo máy tính cá nhân, nhưng không tương thích với hệ sinh thái phần mềm của máy tính cá nhân IBM nên sản phẩm đã chết yểu

bấy giờ Cunningham đã là chủ tịch và nghĩ rằng Fred không thể quản lý phòng nghiên cứu phát triển

tháng 10 năm 1984 tiến sĩ Wang chuyển Fred về làm bộ phận sản xuất, thế chỗ John Kropper là nhân viên xuất sắc - Cunningham phản đối nhưng Wang đã bỏ ngoài tai

Wang từ chối những thương vụ sát nhập với công ty con máy điện toán của Exxon và tập đoàn ITT đáng nhẽ đã có thể hạ nhiệt gánh nặng nợ của Wang Labs nhưng bị từ chối vì rủi ro bị tiếm quyền khỏi gia đình Wang

tháng 4 năm 1985 Wang Labs công bố sụt giảm 66% lợi nhuận quý và tháng 7 năm 1985 Cunningham từ chức chủ tịch, bán hết cổ phiếu ông sở hữu

năm 1987 tiến sĩ Wang đặt Fred làm chủ tịch công ty: hai năm sau đó công ty có lãi bấp bênh và phải sa thải một nghìn nhân viên - năm 1987 ban giám đốc Wang Labs đã 5 lần đề nghị mang một quản lý chuyên nghiệp đến làm với Fred nhưng An Wang từ chối, nói rằng "cậu ấy là con trai tôi và cậu ấy có thể làm được"

năm 1988 Wang Labs thua lỗ làm ảnh hưởng quan hệ với các ngân hàng và tháng 7 năm 1989 công ty công bố năm tài chính thua lỗ 424 triệu đôla, ngừng chia cổ tức và sa thải thêm nhân viên: giá cổ phiếu giảm chỉ còn 5 đôla

năm 1989 tiến sĩ Wang hút thuốc lâu năm đã bị chẩn đoán ung thư thực quản

tháng 8 năm 1989 ít tuần sau phẫu thuật, An Wang sa thải con trai Fred để chuyên gia xoay chuyển tình thế Richard Miller không có kinh nghiệm ngành điện toán được chỉ định làm chủ tịch Wang Labs

Miller giám sát thương vụ bán 200 triệu đôla tài sản để cắt giảm nợ, và sa thải thêm 2000 nhân viên nữa

năm 1990 công ty vẫn chịu thua lỗ 715.9 triệu đôla trong khi đạt doanh thu 2.5 tỷ đôla

Kết
tháng 1 năm 1990 phẫu thuật và hoá trị liệu đã không cứu được tiến sĩ Wang khỏi bệnh ung thư: Wang mất khả năng nói, sau rốt đã từ bỏ việc vận hành công ty và để Miller làm hết

thời trẻ không giành nhiều thời gian cho con cái, tiến sĩ Wang để những tháng cuối cuộc đời bên các con: con gái tiến sĩ nhớ rằng ông viết "I love you" chữ cái gạch chân lớn với dấu chấm cảm đặt ở cuối câu

5 giờ 41 phút sáng ngày 24 tháng 3 năm 1990 An Wang mất một mình trong phòng bệnh ở bệnh viện đa khoá Massachusetts hưởng thọ 70 tuổi

lần cuối tiến sĩ Wang còn nói được với Miller, ông đề nghị Miller cố gắng cứu Wang Labs: "làm gì cũng được, cố gắng và giữ cái tên. Tôi muốn nó được nhớ đến là công ty được thành lập bởi người nhập cư"

bất chấp đã bán tài sản và ký hợp đồng liên minh với IBM, Wang Laboratories phá sản năm 1992

năm 1999 công ty Getronics ở Hà Lan mua lại Wang Labs và đổi tên nó thành Getronics Bắc Mỹ