diary 21/10/2014: Trung Quốc và dự án bán dẫn Hoằng Tâm phá sản ở Vũ Hán

trong một buổi chiều lất phất mưa tháng 3 năm 2021, khuôn viên Hongxin Semiconductor Manufacturing Co (HSMC) trống rỗng và lặng ngắt. Trung Quốc từ bỏ dự án đầu tư bán dẫn 20 tỷ USD đầy tham vọng (tinhhoa.in)

Tham vọng
Tháng 11 năm 2017 website của dự án tuyên bố HSMC muốn sản xuất 30 000 tấm wafer mỗi tháng, trước hết là tiến trình xử lý 14nm, rồi đến thế hệ tiến trình 7nm

30 000 wafer, tùy theo kích thước, chỉ là fab có công suất ngang tầm một trong những megafab của TSMC ở Tân Trúc.

TSMC từng xây một gigafab, xưởng fab 18 có công suất 100 000 wafer mỗi tháng chỉ trong 2 năm rưỡi. Dây chuyền sản xuất chip cho iPhone, Mac của TSMC bị nhiễm khí bẩn (thanhnien.vn) Tháng 7 năm 2019 Hoằng Tâm tuyển cựu phó chủ tịch bộ phận nghiên cứu phát triển của TSMC ông Chiang Shang-Yi làm CEO. Ông Chiang lúc đó 75 tuổi đang làm giám đốc độc lập cho SMIC từ năm 2016, đã bỏ Thượng Hải để về Vũ Hán.

SMIC đầu tư 8,87 tỷ USD xây nhà máy chip mới ở Thượng Hải (vietnamfinance.vn) Ông Chiang là chuyên gia trong lĩnh vực chế tạo chip, đóng góp nhiều cho TSMC Tháng 12 năm 2019 Hoằng Tâm mua thành công máy quang khắc tia DUV quét nước đôi NXT:1980Di từ công ty Hà Lan ASML NXT:1980Di immersion scanner for 7nm and 5nm production nodes (spiedigitallibrary.org)

Máy có giá bán 87 triệu usd HSMC mừng rỡ tổ chức lễ ra mắt vật phẩm này, tuyên bố họ sở hữu thiết bị duy nhất ở Trung Quốc có khả năng chế tạo chip tiến trình 7nm. Tuy nhiên, tuyên bố này sai Billion Dollar Heist: How Scammers Rode China's Chip Boom to Riches - by Jordan Schneider - ChinaTalk (substack.com) Một tháng sau đó, HSMC thế chấp máy để vay ngân hàng. Báo cáo ngân hàng nói máy mới tinh chưa sử dụng, dấy lên hai nghi vấn Có thật mới không? Tại sao mua về không dùng lại đem thế chấp? How is the ASML lithography machine that Wuhan Hongxin pledged to the bank now? - iNEWS (inf.news)

Nhà đầu tư
Chỉ như thế, dự án bắt đầu thu hút nhiều tiền tài trợ từ chính phủ, bắt đầu từ ngân quỹ thành phố Vũ Hán

Tháng 9 năm 2018 thành Vũ Hán mở 33 dự án trong lĩnh vực công nghệ cao và dây chuyền sản xuất, tuyên bố chi tổng cộng 16 tỷ usd

HSMC và đối tác nhận được 80% của 16 tỷ trên. Thông cáo báo chí về dự án của Hoằng Tâm nói họ còn nhận được hơn 257 hecta đất với 636 km2 công trình đang được xây dựng. Giá thành dự kiến của toàn dự án vào khoảng 20 tỷ usd, sẽ mang lại 3000 việc làm giá trị cao cho Vũ Hán. Cuối năm 2019 HSMC đã nhận được 2 tỷ usd đầu tư từ chính quyền thành phố. Năm 2020 HSMC định nhận thêm 1 tỷ nữa. Thời gian đó Hoằng Tâm cũng bắt đầu chạy đua tuyển dụng chuyên gia bán dẫn Đài Loan, đưa ra mức lương cao gấp 2 đến 2.5 lần giá thị trường để thu hút nhân viên bộ phận nghiên cứu phát triển của TSMC

Trung Quốc đầu tư tuyển dụng hơn 100 kỹ sư TSMC để củng cố ngành công nghiệp chip trong nước - Duy Hung Company Một nguồn nội bộ cho hay: “Hoằng Tâm đưa ra mức lương hấp dẫn, lên đến 2-2.5 lần tổng lương thưởng hàng năm của TSMC cho những người [kỹ sư] ấy” Nhưng mà rõ ràng đây là xu hướng chung của thế giới, há? HSMC không phải đặc biệt hay phí tiền. Chuyện thường ngày trong giới công nghệ. Cuộc săn lùng nhân tài của đế chế công nghệ: "Thợ săn đầu người" Bill Gates | Tin tức mới nhất 24h - Đọc Báo Lao Động online - Laodong.vn

Tiền biến mất
Tháng 7 năm 2020 công ty xây dựng - Vũ Hán Huanyu Foundation Engineering - là nhà thầu phụ cho công trình HSMC đã xuất bản bài viết buộc tội Hoằng Tâm quỵt tiền hợp đồng, kiện HSMC ra tòa để được trả tiền.

Vỡ lở ra rằng công ty đại chúng Hoằng Tâm sở hữu 90% bởi một công ty ma sáng lập bởi hai người là chủ tịch Li Xueyan [Lý Tuyết Diễm] và giám đốc Cao Shan [Chớ Sâm]

Lý Tuyết Diễm không có kinh nghiệm trong ngành bán dẫn, bà quản lý doanh nghiệp bán lẻ rượu Tàu, một số nhà hàng và một số công ty y tế.

Công ty ma không đầu tư xu nào vào Hoằng Tâm, tiền chủ yếu đầu tư của chính quyền Vũ Hán và thầu phụ tự vay mượn.

Bên cạnh đó còn có dấu hiệu quịt lương, tuyển dụng bị tạm ngừng, tài khoản ngân hàng bị phong tỏa, tỉnh Hồ Bắc thu hồi 121 hecta quyền sử dụng đất.

Ông Tập Cận Bình bộc lộ dã tâm của Trung Quốc, Kế hoạch Năm năm lần thứ 14 hé lộ thiếu sót về công nghệ - Epoch Times Tiếng Việt (etviet.com)

Tuy nhiên, vì chính quyền thành Vũ Hán đã thông cáo báo chí chi những tỷ usd cho Hoằng Tâm, số tiền đó đã đi đâu? Tại sao Hoằng Tâm không trả nổi 5 triệu usd cho thầu phụ. HSMC đã nhận được 3 tỷ usd, giá xây dựng thực sự lên đến 3 tỷ? Máy quang khắc DUV nước đôi chỉ có giá 87 triệu, nhưng đã đem thế chấp ngân hàng nên cơ bản là không tốn xu nào.

Vậy 3 tỷ đôla Mỹ chạy đi đâu? Giống với Foxconn từ bỏ dự án 10 tỷ ở Wisconsin, chính quyền các thành phố có vẻ lóa mắt trước viễn cảnh có được TSMC của riêng mình.

Foxconn mostly abandons $10 billion Wisconsin project touted by Trump (cnbc.com)

Vũ Hán, chính quyền địa phương không thể tự mình có đủ tiền mặt vực dậy và vận hành HSMC, quyền sử dụng đất chỉ có giá trị trên giấy, không phải tiền mặt. Hoằng Tâm hiểu rằng họ cần phải làm lớn, có thể lừa được những cấp chính quyền cao hơn, từ cấp địa phương lên cấp quận, lên cấp tỉnh, với mục tiêu cuối cùng tiếp cận được với kho tiền ngành công nghiệp bán dẫn quốc gia của chính quyền trung ương.

Không may là vụ án quịt lương thầu phụ tháng 12 năm 2019 của Hoằng Tâm làm mọi chuyện vỡ lở. Vụ án đã đánh mất cơ hội để HSMC nộp đơn xin tiền tài trợ từ quỹ công nghiệp bán dẫn quốc gia. Covid nổ ra, dự án chấm dứt hẳn.

Nhà sáng lập thứ hai
Chớ Sâm đã kịp từ chức khỏi công ty ma sở hữu Hoằng Tâm để khởi nghiệp một công ty bán dẫn khác ở thành phố Châu Hải tỉnh Quảng Đông, công ty công nghệ tích hợp Yixin, thuê một cựu nhân sự TSMC khác Xia Jingqiu làm CEO và hợp doanh với các doanh nghiệp nhà nước ở thành phố Tế Nam để mở hai công ty con nữa giống Hoằng Tâm là nhà máy mạch tích hợp Quanxin và nhà máy mạch tích hợp quốc tế Yunxin

Promise of China's first 7nm chip tangled in mystery - Asia Financial News

Cơ bản là giấc mơ TSMC của một thành phố khác, một chủ tịch tỉnh khác sẽ muốn có TSMC của riêng mình, để thăng tiến về trung ương.

Tham vọng
Năm 2019 công ty bán dẫn Dehuai ở tỉnh Giang Tô sụp đổ do nợ lương và bị kiện, được đầu tư 700 triệu usd cuối cùng còn nợ 14 triệu

Dehuai Semiconductor is involved in”corruption” nest case – instrumentandapparatus

Trung Quốc: “Toàn dân làm chip” và hậu quả nặng nề (viettimes.vn)

Tháng 7 năm 2020 nhà máy bán dẫn Dekema ở Nam Ninh phá sản, đã quyên được 3 tỷ usd từ các nhà đầu tư có cả chính quyền thành phố, quảng cáo rằng sẽ tự sản xuất được chip cảm biến hình ảnh, kết quả thu được là hai tòa nhà xây dở, không một tấm wafer nào được chế ra.

Chạy đua với Mỹ trong ngành công nghệ bán dẫn, Trung Quốc nhận 'trái đắng' (vtc.vn)

Có thể thấy thị trường tài chính và công nghệ Tàu dễ bị cảm nắng và sẵn sàng chi hết mình vào một số ngành công nghiệp. Không khác gì cạnh tranh thị trường ngồi chung xe ôtô giữa Uber và Didi, rồi cạnh tranh thị trường dùng chung xe đạp giữa 50 ứng dụng trên appstore.

Rồi SMIC lên sàn chứng khoán Thượng Hải và sàn Hồng Kông

Cổ phiếu của nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc SMIC tăng 245% khi ra mắt tại Thượng Hải - Kênh tin tức tài chính (papatrader.com)

SMIC đang tiến hành xây dựng những khuôn viên nhà ở phong cách Hàn Quốc và Đài Loan để chào đón hàng tá kỹ sư chip bán dẫn họ đang chiêu mộ từ Samsung và TSMC Nhằm tự chủ sản xuất chip, Trung Quốc tích cực tuyển dụng nhân tài từ Đài Loan (khoahocphattrien.vn)

Ý kiến tác giả gốc - một công dân Đài Nam
Sản xuất bán dẫn không giống khởi nghiệp internet. Ai cũng có thể làm một website và cung cấp dịch vụ. Không thể xây dựng được một xưởng đúc khắc bán dẫn thiếu nguồn lực quy mô quốc gia, không chỉ núi tiền mà còn cần nền tảng chuyên môn, lòng kiên nhân vô hạn và cả tài năng. 2 năm, 5 năm hay 10 là chưa đủ. Nhìn sang Singapore từng cố gắng trong lĩnh vực này, chính phủ ông Lý đã bỏ cuộc và làm việc khác. Họ vẫn có nhà máy hoạt động nhưng không theo kịp những kỹ thuật mới nhất Ngành công nghiệp bán dẫn đóng góp 7,8% GDP của Singapore | baotintuc.vn A time of soul-searching for Singapore’s semiconductor industry - IGSS Ventures Bài học của những thất bại trên là: những chuyên gia khởi nghiệp chỉ muốn tàu nhanh, đút vốn vào rồi lôi lợi nhuận ra càng sớm càng tốt.